|
| ||||||||||||||||||||||||
مرتضی‌قلی‌خان صنیع‌الدوله (۱۲۷۳ ه. ق. در تهران - ۱۳۲۹ ه. ش./۱۲۹۰ ه. خ. در تهران)، از رجال اواخر قاجاریه و اولین رئیس مجلس شورای ملی.
زندگینامه
مرتضی‌قلی‌خان صنیع‌الدوله، فرزند علیقلیخان مخبرالدوله، و نوادهٔ رضاقلی‌خان هدایت، مرتضي قلي خان صنيع الدوله در شب يكشنبه ۹ صفر ۱۲۷۳ ه.ق/۱۲۳۵ ه.ش در كو چال ميدان در تهران به دنيا آمد. وي پس از اتمام تحصيلات درايران، به آلمان رفت و پس از اتمام تحصيلات خود در رشته معدن شناسي در آلمان به ايران آمد و پس از بازگشت به ایران در سال ۱۳۲۱ ه. ق. به ریاست ادارهٔ پست و گمرک منصوب شد. در همان سال یکی از اولین کارخانههای نخریسی را در تهران به راه انداخت، ولی به علت رقابت خارجی کارخانهٔ مزبور به‌زودی از ادامهٔ فعالیت باز ماند.همچنين او از پيشگامان احداث خط آهن در ايران بود كه در اين زمينه از حمايت و همفكري و كمك آلمانها بهره فراواني برد . در ۱۷ شعبان ۱۳۲۴ ه. ق. پس از افتتاح اولین دورهٔ مجلس شورای ملی، صنیع‌الدوله به ریاست آن انتخاب شد و در رجب ۱۳۲۵ از آن مقام استعفا داد. از آن پس با سمت وزیر مالیه در دو کابینه مشیرالسلطنه، وزیر علوم و سرپرست وزارت فواید عامه در کابینه ناصرالملک و نظام السلطنه شرکت داشت. پس از دورهٔ استبداد صغیر و فتح تهران به‌دست مجاهدان در کابینهٔ اول محمدولی سپهدار تنکابنی به وزارت معارف و اوقاف منصوب شد. در کابینهٔ دوم حسن مستوفیالممالک مقام وزارت مالیه را داشت. در همین دوره به دست یک تن گرجی تبعهٔ روسیه و دو همدست او به قتل رسید.
صنیع الدوله در سند تاریخی که اردشیر جی در توجیه و تمجید رضاخان و کسانی که به او کمک کردند تا رژیم پهلوی را سرکار آورند، به عنوان خادم ایران و فدایی وطن پرست معرفی می شود و بدین گونه از ارتباط او با دستگاه جاسوسی انگلستان اینتلیجنت سرویس پرده بر می دارد.
او داماد مظفرالدين شاه هم بود .
برچسب‌ها: رضاقلى خان هدايت, علیقلی خان مخبرالدوله, مرتضی‌قلی‌خان صنیع‌الدوله, خاندان مخبرالدوله و هدايت
