شیخعلی میرزا ملقب به شیخ‌الملوک پسر نهم فتحعلی‌شاه قاجار بود که مدت بیست و شش سال حکومت ملایر و تویسرکان را به عهده داشت.

شیخعلی میرزا در شیراز متولد شد و چون مادرش دختر شیخعلی‌خان زند و از سلسله زندیه و اصالتاً منسوب به ملایر بود، در سال ۱۲۲۴ قمری به حکومت ملایر منصوب شد. او در جنگ‌های ایران و روسیه فرماندهی جبهه قبه و بادکوبه را به عهده داشت، ولی کاری از پیش نبرد.

دوران حکومت

وزارت شیخعلی میرزا در حکومت ملایر نخست با خانلر خان زند (پسر علیمرادخان زند) بود ولی از آن جا که هر از چندگاه میان شیخعلی میرزا و برادرش محمدعلی میرزا دولتشاه که حاکم کرمانشاه بود، درگیری‌هایی رخ می‌داد و خانلرخان هربار مجبور بود میان آن‌ها صلح برقرار کند، از وزارت استعفاء داده و فتحعلی‌شاه مهرعلی‌خان قاجار را به جای او به وزارت ملایر منصوب کرد. مهرعلی‌خان که شخصی کارآمد و آگاه بود، به امور مالی و حکومتی ملایر سامان داد و تا حدی از زیاده‌روی‌های شیخعلی میرزا جلوگیری کرد.

منطقه غرب ایران در طول دهه ۱۲۴۰ قمری، صحنه زد و خورد شاهزادگان حاکم بود. در این جنگ‌ها شیخعلی میرزا با برادرانش محمدتقی میرزا حسام‌السلطنه(حاکم بروجرد و چاپلق و سیلاخور) محمود میرزا (حاکم نهاوند) و برادرزاده‌اش محمدحسین میرزا حشمت‌الدوله وارد منازعه شد. در این جنگ‌ها شیخعلی میرزا با حشمت‌الدوله و محمود میرزا علیه حسام‌السلطنه هم‌پیمان بودند.

بناها

شیخعلی میرزا در ملایر چندین بنا برپا کرد. از جمله باغ جنّت و مسجد جامع شیخ الملوک.

در نگاه دیگران

ملک‌ایرج میرزا پسر فتحعلی‌شاه، دربارهٔ شیخعلی میرزا می‌نویسد:

�شاهزاده از مردم ملایر زن‌های متعدد داشت می‌خانه و خرابات برپا کرده بودند و روز شنبه بایستی با ساز و نواز بروند می‌خانه… در زبان ایشان لکنت زیاد بود. خود را �شیر عراق� نام نهاده بودند.�

و همچنین می‌نویسد که شیخعلی میرزا به آزار و اذیت مردم ملایر و شیخ‌الاسلام شهر می‌پرداخت تا خراج هنگفتی را که سالی هشتادهزار تومان بود به او پرداخت کنند. به همین خاطر در اواخر سلطنت فتحعلی‌شاه ملایریان به اصفهان رفتند و به سید محمدباقر شفتی شکایت بردند و او شکایت مردم را به گوش فتحعلی‌شاه رسانید. شاه به سید محمدباقر شفتی سپرد که مراقب اعمال و رفتار شاهزاده باشد و او نیز �ملا احمد خراسانی� را از شاگردان خود به ملایر فرستاد تا هم به ترویچ شرعیات بپردازد و هم بر امور حکومت شاهزاده نظارت کند.

بازماندگان

شیخعلی میرزا صاحب چهل و هفت فرزند بود که بیست و شش تن پسر و بیست یک تن دختر بودند. از جمله:

• نظرعلی‌میرزا، حاکم تویسرکان، که مادرش از نوادگان نادرشاه افشار بود.
• احمد میرزا (از دختر حاتم خان بیات)
• الب‌ارسلان میرزا ملقب به سالار که مادرش از ارمنی‌های گرجستان بود. دختری داشت به نام زینت‌السلطنه معروف به �سالاری� که با ناصرالدین‌شاه قاجار ازدواج کرد.
• قزل‌ارسلان میرزا (از مادر الب‌ارسلان میرزا)
• سلطان‌سنجر میرزا (از مادر الب‌ارسلان میرزا)
• محمدرحیم میرزا (از مادر احمد میرزا)
• دختری که با حاج‌عیسی خان بیگلربیگی قاجار ازدواج کرد و صاحب شش پسر و سه دختر شد
• دختر دیگر با میرزا فخرالدین ازدواج کرد و صاحب دو پسر شد

شیخعلی میرزا دختری هم به نام �گوهرالملوک� داشته که عمارت گوهرالملوک در کنار قصر بهشت‌آئین که از بناهای شیخ‌الملوک بود، به او منسوب است . 

منبع : ویکیپدیا

******************************

شیخ علی میرزا ملقب به شیخ الملوک

   در جواب یکی از عزیزان که با نام  امیر سلطان در قسمت قیام شاهزادگان قاجار  نظر خود را در مورد یکی از محبوسین نارین قلعه (  شیخ علی میرزا ملقب به شیخ الملوک) نوشته بود باید عرض نمایم شیخ الملوک توسط فتحعلیشاه به اردبیل تبعید نشده بود بلکه بعد از فوت فتحعلیشاه و توسط جانشین وی محمد شاه به اردبیل تبعید شده است و برای اینکه این موضوع هر چه بیشتر روشن شود شرح زندگانی شیخ الملوک در زیر آورده میشود:      

شیخ علی میرزا ملقب به شیخ الملوک متولد 1210 هجری قمری در شیراز پسر نهم فتحعلیشاه که مدت 26 سال حاکم ملایر و تویسرکان بود . در سال 1224 ق. که بحکومت ملایر منصوب شد وزارت او را میرزا اسمعیل اشرفی ناظر سابق فتحعلی شاه عهده دار گردید. شیخ علی میرزا در جنگ روس و ایران (1243-1241 ق.) مأمور جبهۀ قبه و بادکوبه شد و با روسها مشغول نبرد گردید ولی کاری  از پیش نبرد و نتیجه ای حاصل نگردید . پس از فوت فتحعلیشاه چون از مخالفین برادر زاده خود محمد شاه بود از این لحاظ وی در جزء آن ده نفر شاهزاده ای که در سال 1251 ق. در قلعه اردبیل زندانی وپس از فرار چهار نفر از آنان در سال 1253 ق. از راه نقب که بوسیله مقنی از زندان بخارج حفر شده بود و پناهنده شدند به روسیه، سایر شاهزادگان که از آنجمله شیخ علی میرزا نیز بود از اردبیل به تبریز انتقال داده شدند و در آنجا تحت نظر قرار گرفتند.

           شیخ الملوک مدت ده سال در تبریز زندانی و زیر نظر بود و در سال 1263 ق. در سن پنجاه و سه سالگی در آنجا درگذشت. مادر شیخ علی میرزا مریم بیگم خانم دخترشیخ علیخان سردار معروف زند بوده و در ایامی کهباباخان جهانبانی (فتحعلیشاه) ولیعهد عموی خود آغا محمد خان قاجار و استاندار فارس بود او را به ازدواج خود درآورد و شیخ الملوک میرزا در شیراز زاده شد. مریم خانم که زن چهارم فتحعلی شاه و از زنان مقعوده و بسیار خوش چهره ی او بوده بمناسبت نام پدرش شیخ علیخان زند سپهسالار معروف کریمخان وکیل نام او را شیخ علی میرزا گذاشت و از طرف پدرش فتحعلیشاه ،ملقب بشیخ الملوک گردید. محمود میرزا برادر صلبی وی پسر پانزدهم فتحعلیشاه ،در ایام سلطنت پدر سالها حاکم نهاوند بودبا شیخ الملوک رقابت وبلکه عداوت داشت و چون مردی ادیب و شاعر بود قصۀ عروسی شیخ الملوک را با دختر شاه پریان رمان مانند برای او ساخت واو را از این راه خیلی مفتضح نمود و خیلی ها گمان کرده اند که موضوع حقیقت داشته در صورتیکه حقیقتی نداشته و از ساخته های محمود میرزا حاکم نهاوند بوده است.

http://tarikheardabil.blogfa.com/post/77

********************************

9. شاهزاده شیخ علی میرزا شیخ الملوک متولد  به تاریخ ده رجب سال 1210 از مریم خانم دختر شیخعلی خان زند بود . پس از مرگ فتحعليشاه از برادر خود عليشاه میرزا ظل السلطان حمایت کرد و با به سلطنت رسیدن محمد شاه در قلعه اردبیل زندانی شد . وفات او در سال 1263 در سن 53 سالگی روی داد . وی شعر می سرود و شاهپور تخلص می کرد .

http://tamaddoon.blogfa.com/post/109

*************************************

شیخ علی میرزا شاپور قاجار

جنسیت: مرد
نام پدر: فتحعلی‌شاه
تخلص: شاپور
تولد و وفات: (۱۲۱۰ -۱۲۶۳) قمری
محل تولد: ایران - فارس - شیراز
شهرت علمی و فرهنگی: شاعر و خطاط
ملقب به شیخ‌الملوک. در عهد پدر به مدت بیست و شش سال حاکم ملایر و تویسرکان بود و در زمان محمدشاه به مدت دو سال در اردبیل تبریز زندانی و تحت نظر بود. در همان شهر درگذشت. وی علاوه بر اینکه شعر می‌سرود در خوشنویسی نیز دست داشت. از آثار وی: دیوان" شعر.

http://www.blogfa.com/desktop/Default.aspx?r=8572094

سلطان محمد میرزا ملقب به سیف‌الدوله شاهزاده قاجار و حاکم اصفهان بود.

زندگی

سیف‌الدوله پسر ...

شاهزاده سلیمان میرزا قاجار شاهزاده قاجار و پسر سی‌ و چهارم فتحعلی‌شاه قاجار بود. سلیمان میرزا حاکم کرج بود و به دستور او کاخ سلیمانیه ساخته شد. این کاخ به سبب نقاشی‌های معروف آن که پسران فتحعلی‌شاه و برادران آغامحمدخان قاجار را نشان می‌دهد، شهرت دارد.

ماه رخسار خانم ملقب به زینت‌الدوله دختر فتحعلی‌شاه قاجار بود.

زینت‌الدوله نزد میرزا محمدتقی طالقانی، که از علمای سرشناس عصر فتحعلی‌شاه بود، تحصیل کرده بود. او در جوانی به همسری محمدخان ایروانی درآمد. محمدخان در آن زمان پیری سالخورده بود و چندی نگذشت که درگذشت و زینت‌الدوله را به نصرت‌الله خان بیات ماکو دادند. نصرت‌الله خان نیز پس از مدت کوتاهی از دنیا رفت و زینت‌الدوله با امیراصلان خان مجدالدوله، دایی ناصرالدین شاه، ازدواج کرد و از او یک دختر یافت، ولی پس از اینکه معلوم شد با ضیاءالملک، پیشکار مجدالدوله، رابطه عاشقانه دارد، مجدالدوله او را طلاق داد و زینت‌الدوله نیز با ضیاءالملک ازدواج کرد. به نوشته اعتمادالسلطنه مجدالدوله چنین ادعا می‌کرد که به تحریک ضیاالملک زینت الدوله در غذای او سم ریخته بود که مؤثر نبوده و مجدالدوله زنده مانده است. پس از ازدواج با زینت الدوله ضیاالملک پیشکش‌هایی به دربار قاجار داد و به چند حکومت کوچک منصوب شد. در زمانی که حکومت گیلان داشت مقروض شد و بخشی از اموالش را از دست داد. از این رو رابطه زینت الدوله با او به تیرگی گرایید و ضیاالملک را از خانه بیرون کرد و نهایتاً از او نیز جدا شد و زندگی آزادنه‌ای در پیش گرفت. تا آنکه در سنین میانسالی از رفتار پیشین خود پشیمان شد و به زیارت عتبات رفت و مدتی در کربلا مجاور شد. در آنجا با میرزا ابوالقاسم پسر محمدتقی برغانی ازدواج کرد و پس از بازگشت به ایران تا پایان عمر در قزوین زندگی می‌کرد.او در سال‌های پایانی عمر به فلج مبتلا شد و پس از ده سال بیماری در رجب سال ۱۳۰۸ قمری درگذشت.

شاهزاده پرویز میرزا نیرالدوله قاجار

پرویز میرزا شاهزاده قاجار و پسر پنجاه و سوم فتحعلی‌شاه و پدر سلطان‌حسین میرزا نیرالدوله بود.

پرویز میرزا در خراسان زندگی می‌کرد و چندبار به حکومت نیشابور و سبزوار رسید. او در روز دوشنبه ۱۱ شعبان ۱۳۰۵ قمری درگذشت.

***********

شاهزاده پرویز میرزا نیر الدوله از بیگم خانم دختر حاجی الیاس خان بود و در سال ۱۳۰۵ در گذشت .

امام وردی میرزا متخلّص به داور و ملقّب به کیشیک باشی، شاهزاده و شاعر ایرانی. پسر فتحعلی شاه قاجاربود. در پادشاهی پدر، ریاست کشیک سلطنتی را داشت و پس از مرگ او با گروهی از شاهزادگان با پادشاهی محمد شاه مخالفت کرد، ولی نتیجه‌ای به‌دست نیاورد و پس از قتل قائم‌مقام فراهانی، در اردبیل زندانی شد (۱۲۵۱ق). و از زندان گریخت (۱۲۵۳ق).

امام وردی میرزا متولد به تاریخ ۱۴ شوال سال ۱۲۱۱ به دنیا آمد. پدرش فتحعلی شاه قاجار مادرش بیگم جان و برادرش سلطان ابراهیم میرزا و علینقی میرزا بود. وی پس از مرگ فتحعلی شاه قاجار ریاست سپاه علی میرزا ظل‌السلطان را به دست گرفت و پس از مدتی زندانی شدند. در سال ۱۲۵۳ همراه علی میرزا ظل‌السلطان و رکن الدوله از زندان گریخت و به روسیه و عثمانی رفت اما پذیرفته نشد. فامیلی امامی کنونی از نوادگان او هستند.  امام‌وردی میرزا در دورانفتحعلی شاه قاجار مدت کوتاهی به جای برادرش علینقی میرزا حاکم قزوین شد و در این مدت وزارت او را میرزا بزرگ نوری به عهده داشت.

*******************

شاهزاده امام وردی میرزا  ایلخانی متولد به تاریخ 14 شوال سال 1211 از بیگم جان خانم دختر حاجی صادق  خان قزوینی و برادر سلطان ابراهیم میرزا و علینقی میرزا بود . وی پس از مرگ فتحعلیشاه ریاست سپاه علیشاه میرزا ظل السلطان ار در برابر محمد شاه بر عهده داشت . پس از سلطنت محمد شاه جزو یازده شاهزاده ای بود که در قلعه اردبیل زندانی شدند . در سال 1253 همراه ظل السلطان و رکن الدوله از زندان گریخت و به روسیه و عثمانی رفت . امام وردی میرزا همانند پدرش فتحعلیشاه قاجار و بیشتر برادرانش شعر می سرود و داور تخلص می کرد . فامیل داوری  کنونی از نوادگان او هستند .

*******************

درباره شرح احوال و آثارش درنگارستان دارا تألیف عبدالرزاق دنبلی و انجمن خاقان تألیف محمد گروسی و تذکره ٔ دلگشا تألیف میرزا علی اکبر نواب و تذکره ٔ ممیزو تذکره ٔ محمد شاهی تألیف بهمن میرزا قاجار مطالب پر و پیمانی وجود دارد 

غلامحسین‌میرزای قاجار (۴ صفر ۱۲۵۰ ه. ق در تهران- حدود ۱۳۰۹ ه. ق در تبریز) ملقب به صدرالشعرا با تخلص بهجت شاهزادهٔ ...

ملک ایرج میرزا پسر فتحعلی‌شاه (۱۲۲۲ ه.ق. - ۱۲۹۶ ه.ق در تهران) شاهزادهٔ قاجار، پزشک و شاعر بود. او در دوران پادشاهی ناصرالدین‌شاه به ریاست اطبای دارالخلافه (تهران) رسید.

وی پسر فتحعلی‌شاه، پدر غلامحسین‌میرزا و پدربزرگ ایرج میرزا شاعر معروف بود.

نمونه شعر

اسماعیل میرزا (زاده ۱۲۱۷ قمری - درگذشته ۱۲۷۹ قمری) شاهزاده قاجار و پسر هجدهم فتحعلی‌شاه بود.

او در سال ۱۲۳۱ قمری به جای حسنعلی‌خان قرایی، حاکم محلی ترشیز که توسط محمدولی میرزا پسر سوم فتحعلی‌شاه سرکوب و کشته شده بود، به حکومت آنجا منصوب شد. او در جنگ‌های ایران و روسیه شرکت داشت و یکی از سرکردگان سپاه ایران بود که در جبهه لنکران و سالیان با روس‌ها می‌جنگید و در آغاز به پیروزی‌هایی هم رسید. او در اواخر سلطنت فتحعلی‌شاه حاکم بسطام بود. پس از درگذشت شاه، به پشتیبانی از علی میرزا ظل‌السلطان که در تهران ادعای پادشاهی داشت، برخاست. در این هنگام قائم مقام فراهانی در رأس کار بود و لشگری با اردشیر میرزا (برادر محمدشاه) و اسکندرخان قاجار دولو وابراهیم‌خلیل خان سلماسی به سمت شاهرود برای قلع و قمع اسماعیل میرزا گسیل داشت. اسمعیل میرزا پس از جنگ مقهور و گرفتار گردید و او را تحت‌الحفظ به تهران آوردند و به همراه نُه برادر دیگرش در قلعه اردبیل زندانی کردند. پس از فرار سه نفر از آنان از زندان و پناهنده شدن به روسیه سایر شاهزادگان که اسماعیل میرزا نیز جزء آنان بود از اردبیل به تبریز برده شدند و در آنجا زیر نظر قرار گرفتند.

اسماعیل میرزا در سال ۱۲۷۹ قمری در تبریز درگذشت.

ملک ایرج میرزا، پسر فتحعلی‌شاه، دربارهٔ اسماعیل میرزا می‌نویسد:

«جوانی جنگی و پُردل بود و جز نیزه و شمشیر و خنجر و تیر از چیزی حکایت نکردی. از بعضی معاصی برکنار بود. همیشه مراقب اذکار و اوراد و اندک سواد عربی هم داشت.»

یکی از دختران اسماعیل میرزا به نام شهربانو خانم با حاج محمدجعفر سبحانی خیابانی تبریزی ازدواج کرد و پسرش محمدحسین سبحانی، پدر جعفر سبحانی از مراجعه تقلید شیعه در عصر حاضر است .

یعنی میتوان گفت آیت الله جعفر سبحانی نتیجه ای و ندیده فتحعلی شاه قاجار است . 

احمدعلی میرزا شاهزاده قاجار و حاکم خراسان بود.

احمدعلی میرزا پسر نوزدهم فتحعلی‌شاه بود. او در سال ۱۲۴۵ قمری حاکم خراسان شد. وزارت او در حکومت خراسان بر عهده میرزا موسی منجم‌باشی بود. گلین‌خانم، دختر احمدعلی میرزا، اولین همسر عقدی ناصرالدین‌شاه قاجار بود.

*****************

احمدعلی میرزا پسر نوزدهم فتحعلی‎شاه و پدر اولین زن عقدی ناصرالدین‎شاه (گلین خانم) بوده در سال 1245 ق. خوانین خراسان که اهم آنان رضاقلی خان ایلخانی بسیار قوی و مقتدر ایل زعفرانلو بود از حسین خان سردار ایروانی که از سال 1243 ق. برای بار دوم به سرداری خراسان تعیین شده بود چندان اطاعتی از وی نداشتند و به تحریکات خودی یا بیگانه با وی به مبارزه پرداختند حسین خان اقداماتی نمود و به سرکوبی رضاقلی‎خان حاکم قوچان که بر نیشابور ـ چناران و رادگان نیز تسلط کامل به هم رسانیده بود پرداخت لکن از این لشکرکشی که به سرداری برادر خود حسن خان ساری اصلان صورت گرفته بود چندان نتیجه‎ای نبرد و چون تحریکات در کار بود اوضاع خراسان به کلی مختل گردید. رضاقلی‎خان در ضمن عرض عریضه‎ای به شاه خود را خدمتگزار دولت قلمداد کرده و درخواست نمود که یکی از شاهزادگان را به حکمرانی خراسان فرستاده و همگی از وی اطاعت خواهند نمود به این مناسبت فتحعلی‎شاه پسر خود احمدعلی‎میرزا را به وزارت میرزا موسی منجم‎باشی معروف به نایب رشتی به حکومت خراسان تعیین و روانه نمود و حسین خان و حسن خان از مشهد به تهران احضار شدند و به طوری که خوانین خراسان تعهد کرده بودند از حاکم تازه اطاعت نمودند مخصوصاً رضاقلی‎خان نیشابور را تخلیه کرده تحویل داد و به جای خود قوچان روانه گردید.

فخر جهان خانم ملقبهٔ به فخرالدوله، دختر ششم فتحعلیشاه از زن چهلم او، به نام فاطمه خانم، مشهور به سنبل باجی، از اسرای کرمان بود. فخرالدوله از دختران بسیار متشخصه و با عرضهٔ فتحعلیشاه بود و اوست که علیشاه ظل السلطان را با خود به نزد محمدشاه قاجار برد و شاه با احترام و وساطت او، از کور کردن و یا کشتنش صرفنظر نمود.

سپهر در ناسخ التواریخ دربارهٔ وی می‌نویسد: امّا نیک بزرگ و حضرتش مطاف بزرگان است.

او خطاط و نقاش ماهري بود . فخرالدوله خواهر تنی شعاع‌السلطنه و همسر میرزا محمدخان ، پسر عموی او ، بود. وی در گل‌آرائی و تصویرسازی و کتابت خطوط به شیوه ناخنی مهارت داشت.

از آثار او:

• یک مرقع خطوط و کار ناخنی به‌ خطوط نستعلیق ، شکسته تعلیق ، نسخ ، شکسته نستعلیق خوش و متوسط ، با رقم: "حرّره اقل خادمهٔالدولهٔالقاهرهٔالباهرهٔ" ، فخر جهان"
•  تصویر ناخنی تمام قد محمدشاه قاجار در لباس و کلاه و آرایش سلطنتی ، با رقم: "فخر جهان ۱۲۶۰"؛
• تصویر ناخنی دسته گل سرخ محمدی که یک گل درشت در وسط آن جلب‌نظر می‌کند. حواشی اثر ، تذهیب‌ طلاکاری دارد و زیر ساقه‌های گل به خط ناخنی رقم "فخر جهان نور جهان" دارد.

همانطور كه گفتم مادر او يك اسير از منطقه اي در كرمان به نام روستاي گنجان بود به نام فاطمه خانم سنبل باجي .روستاي گنجان هنوز نيز وجود دارد و جز روستاهايي است كه داراي سايت فعال كامپيوتري ميباشد . فرزندان فاطمه خانم سنبل باجی كه خواهر برادران فخر جهان خانم ميشدند عبارت بودند از: فتح‌الله میرزا شعاع‌السلطنه، فخر جهان خانم فخرالدوله، حسن جهان خانم والیه و تاجلی بیگم خانم.

برادر فاطمه خانم، علی‌اكبرخان راه‌بری در دربار فتحعلی شاه به خالو ملقب بود. فتحعلی شاه غزلی كه با این بیت آغاز می‌شد در وصف سنبل باجی سرود:                                      

 آرام دل و جانی ای دلبر كرمانی        ای دلبر كرمانی آرام دل و جانی

فرزندان سنبل باجي برادر او علي اكبرخان رابري را خالو (دايي) خطاب مي كردند و بر اساس همين خالو گفتن ها ، علي اكبرخان رابري و اولاد و نبيره هايش به خالويي ملقب شدند و طايفه خالويي شكل گرفت.