محمدحسن خان سردار ایروانی (درگذشته ۱۲۷۱) پسر محمدخان ایروانی و حکمران یزد و کرمان در دوره ناصرالدین شاه قاجار بود. او در عمران و آبادی مناطقی که تحت حکومت داشت می‌کوشید و توسعه صنایع و حرف را تشویق می‌کرد. در دوران حکمرانی او عمارت دیوانی یزد و سرای گنجعلی خان که رو به ویرانی نهاده بودند، مرمت شدند. وی همچنین بانی باغ سردار در تهران به شمار می‌رود ...

امیر تومان محمد خان ایروانی از فرماندهان نظامی ایران در دوره محمدشاه قاجار بود که درجه امیرتومانی داشت و بخشی از سپاه ایران را در جنگ هرات فرماندهی می‌کرد.

او در سال ۱۲۵۲ قمری به دستور محمدشاه قاجار به حکومت عراق عجم منصوب شد.

محمدخان در سال ۱۲۵۴ قمری با زینت‌الدوله دختر فتحعلی‌شاه قاجار ازدواج کرد و یک سال بعد در زمان محاصره شهر هرات درگذشت.

امیر تومان فرماندهی بود که حداقل بر ده هزار نفر نظامی ریاست داشت .

منبع : ویکیپدیا 

****************

محمد خان قاجار ايرواني (جد سوم مادري هويدا) در دوران جنگ هاي ايران و روس تزاري در زمان فتحعلي شاه، حاكم منطقه ي استراتژيك ايروان در قفقاز بود. وي در خلال نبرد، چندين بار (بر ضد استقلال و تماميت ارضي ايران اسلامي) با روس هاي مهاجم ساخت و پاخت كرد و آنان را به فتح ايروان تحريك نمود و با افشاي اين خيانت، از سوي فتحعلي شاه و فرزندش (عباس ميرزا، فرمانده ي كل قواي ايران در جنگ با ارتش تزاري)، مغضوب و از سمت خويش بر كنار گرديد. پس از آن، با اظهار عجز و ندامت، و تقديم هداياي بسيار، بخشيده و به پست سابق خود منصوب شد، اما مجددا خيانت نمود و از كار بركنار شد، تا اينكه «عباس ميرزا كه از تذبذب و نفاق و دو رويي محمدخان ايرواني به ستوه آمده بود، وي را تحت نظر محمدعلي خان شام بياتي به تهران فرستاد» و براي هميشه دستش را از حكومت آن ديار قطع كرد. 

پس از ختم اين جنگ ها (كه به دلايلي، از جمله همين نوع خيانت ها، به تجزيه ي هفده شهر از شهرهاي آباد ايران اسلامي انجاميد) محمدخان مدتي بيكار بود و سرانجام به «واسطه ي انتساب به خانواده ي سلطنت»  عفو گرديد و در باقي ايام سلطنت فتحعلي شاه و نيز عصر سلطنت جانشينش، محمدشاه، به بعضي از مأموريت هاي سياسي و نظامي اعزام شد و نهايتا در 1255. ق درگذشت و مقام و منصب وي به پسرش، محمدحسن خان (مشهور به خان باباخان سردار)، واگذار شد. 

محمدخان داماد فتحعلي شاه بود ( شوهر ماه رخسار خانم زینت‌الدوله ) و پسرش (محمد حسن خان سردار) نيز خواهر محمدشاه را در حباله ي نكاح داشت. همچنين، دو تن از فرزندان فتحعلي شاه، محمود ميرزا و امام وردي ميرزا، داماد محمدخان بودند. علاوه بر اين، دختر امام وردي (از اين ازدواج) يكي از همسران محمدشاه قاجار بود. نظير اين وصلت با خاندان سلطنت قاجار در دختران محمد حسن خان نيز تكرار شد. 

ماه رخسار خانم ملقب به زینت‌الدوله دختر فتحعلی‌شاه قاجار بود.

زینت‌الدوله نزد میرزا محمدتقی طالقانی، که از علمای سرشناس عصر فتحعلی‌شاه بود، تحصیل کرده بود. او در جوانی به همسری محمدخان ایروانی درآمد. محمدخان در آن زمان پیری سالخورده بود و چندی نگذشت که درگذشت و زینت‌الدوله را به نصرت‌الله خان بیات ماکو دادند. نصرت‌الله خان نیز پس از مدت کوتاهی از دنیا رفت و زینت‌الدوله با امیراصلان خان مجدالدوله، دایی ناصرالدین شاه، ازدواج کرد و از او یک دختر یافت، ولی پس از اینکه معلوم شد با ضیاءالملک، پیشکار مجدالدوله، رابطه عاشقانه دارد، مجدالدوله او را طلاق داد و زینت‌الدوله نیز با ضیاءالملک ازدواج کرد. به نوشته اعتمادالسلطنه مجدالدوله چنین ادعا می‌کرد که به تحریک ضیاالملک زینت الدوله در غذای او سم ریخته بود که مؤثر نبوده و مجدالدوله زنده مانده است. پس از ازدواج با زینت الدوله ضیاالملک پیشکش‌هایی به دربار قاجار داد و به چند حکومت کوچک منصوب شد. در زمانی که حکومت گیلان داشت مقروض شد و بخشی از اموالش را از دست داد. از این رو رابطه زینت الدوله با او به تیرگی گرایید و ضیاالملک را از خانه بیرون کرد و نهایتاً از او نیز جدا شد و زندگی آزادنه‌ای در پیش گرفت. تا آنکه در سنین میانسالی از رفتار پیشین خود پشیمان شد و به زیارت عتبات رفت و مدتی در کربلا مجاور شد. در آنجا با میرزا ابوالقاسم پسر محمدتقی برغانی ازدواج کرد و پس از بازگشت به ایران تا پایان عمر در قزوین زندگی می‌کرد.او در سال‌های پایانی عمر به فلج مبتلا شد و پس از ده سال بیماری در رجب سال ۱۳۰۸ قمری درگذشت.