بی تردید دکتر مهرانگیز منوچهریان یکی از مبارزترین بانوان ایران بود که در تمامی عمر خود برای تساوی حقوق زن  و مرد می کوشید. وی در طول حیات ۹۴ ساله خود فعالیت های اجتماعی بی شماری داشت و مقالات زیادی از خود به جای گذاشت که بررسی همه آنها در این مقاله نمی گنجد. از این رو در این نوشته سعی شده تا به صورت جمع بندی به بعضی از مطالب اشاره شود.

مهرانگیز، فرزند درة التاج و منوچهر منوچهریان بود. مهرانگیز، دختر دوم و فرزند دوم خانواده، در سال ۱۲۸۵ ه ش در مشهد به دنیا آمد. خانواده مهر انگیز در هشت سالگی او به تهران آمدند و او در نُه سالگی، تحصیل را در مدرسه ژاندارک که از سوی مبلّغه های مسیحی (خواهران «سن ونسان دوپل») تأسیس شده بود، از کلاس ششم شروع کرد زیرا او تا کلاس ششم را در مشهد و در خانه آموخته بود مدرسه ژاندارک وابسته به سفارت فرانسه بود. به همین دلیل، مهرانگیز امتحان کتبی سال ششم را در سفارت فرانسه و امتحان شفاهی آن را در مدرسه که با حضور نماینده فرهنگی دولت فرانسه برگزار می شد، شرکت کرد. او دوره متوسطه را در مدرسه «فرانکو پرسان» گذراند. این مدرسه از سوی یوسف خان مؤدب الملک که پدری فرانسوی داشت، تأسیس شده بود. مهرانگیز منوچهریان در این مدرسه دوره سه ساله درس فرانسه را طی کرد. او که از دوره کودکی زبان فرانسه را تحت تعلیم مادام ماریوان روسی در خانه آموخته بود، توانست این دوره را دو ساله طی کند. وی به فراگیری زبان فرانسه بسیار علاقه مند بود، به طوری که در این درس بیشترین نمره ها را دریافت می کرد؛ ولی به همان اندازه به دروس شرعیات و زبان عربی بی علاقگی نشان می داد . مهرانگیز، معلمی را در سال ۱۳۱۱ه ش با تدریس زبان فرانسه در مدرسه ژاندارک آغاز کرد و در سال ۱۳۱۳ ه ش بدون گذراندن کنکور مقدماتی، وارد دانشسرای عالی (دانشکده فلسفه و علوم تربیتی) شد. او در شهریور ۱۳۱۷ ه ش تحصیلاتش را در دانشسرای عالی با اخذ مدرک لیسانس به پایان رساند. وی همزمان با تحصیل، به فراگیری موسیقی مشغول بود او در سال ۱۳۲۵ همراه با ۱۳ دختر دیگر از نخستین دانشجویان دانشکده حقوق دانشگاه تهران بود. منوچهریان این رشته را تا کسب دکترا ادامه داد. او با دکتر حسینی نژاد استاد دانشکده حقوق ازدواج کرد. و برای گرفتن پروانه وکالت، دوره کارورزی وکالتِ دادگستری را به راهنمایی محمود سرشار شروع کرد. او در سال ۱۳۳۲ ه ش برای خود دفتر وکالت باز کرد . وی در سال ۱۳۳۴ه ش در کنکور دکتری حقوق قبول شد و در سال ۱۳۳۸ ه ش موفق به اخذ درجه دکتری حقوق گردید. او در دوره چهارم مجلس سنا با انتصاب محمدرضا پهلوی به آن راه یافت. نمایندگان سنا در دوره چهارم، شصت نفر بودند که سی نفر انتخابی مردم و سی نفر انتصابی شاه بودند، که در میان سناتورهای انتصابی شاه، مهر انگیز منوچهریان و شمس الملوک مصاحب دیده می شدند.

او در بعضی از مجامع از جمله: انجمن آمریکایی حقوق بین الملل ، کمیته مکاتبات وابسته به شورای ملی زنان آمریکا، اتحادیه بین المجالس، اتحادیه بین المللی زنان حقوقدان، عضویت داشت.

دکتر مهرانگیز منوچهریان بانویی با شهامت و صریح بود که حتی در راه تساوی حقوق بانوان ایرانی از کرسی سناتوری انتصابی تهران صرفنظر کرد. او تنها سناتور از  دوران مشروطیت تا به امروز ایران است که از مقام خود استعفاء کرده و با وجود اصرار فراوان حاضر نشد که استعفاء نامه خود را پس بگیرد.

دکتر مهرانگیز منوچهریان بنیانگذار "اتحادیه بین المللی زنان حقوق دان ایران" بود و سالیان دراز نیز ریاست اتحادیه را برعهده داشت.

 وى جزو نخستین بانوانی بود که عنوان سناتوری یافت و در سه دوره چهارم و پنچم و ششم، در  مجلس سنا عضویت داشت.

شخصیت حقوقی و علمی دکتر مهرانگیز منوچهریان

- اعلام تساوی حقوق زن با مرد در سال ۱۳۴۲ خورشیدی

دکتر مهرآنگیز منوچهریان با انتشار کتاب (انتقاد بر قانون اساسی ایران از نظر حقوق زن) کوشید تا جامعه ایرانی را متوجه نقص های وضع حقوق زنان بکند و میخواست دولتمردان را با قوانین کشور بیشتر آشنا سازد. این کتاب که در سال ۱۳۲۸ خورشیدی منتشر شد (زمان محمد رضا شاه) که اداره نگارش وزارت فرهنگ او را مورد تعقیب قرار داد.

ولی بعد از اعلام تساوی حقوق زن درسال ۱۳۴۲ این کتاب به تعداد کثیری منتشر گردید.

- قانون حمایت از صغار

دکتر مهرآنگیز منوچهریان درمجلس سنا طرح قانون حمایت از صغار را داد که در مجلس سنا تصویب شد ولی در مجلس شورای ملی راکد ماند.

 خانم دکتر مهرانگیز منوچهریان دوبار از سمت سناتوری مجلس سنا استعفاء کرد.

-         بار اول بر سر طرح حمایت از صغار (کم سن و سال)

-         بار دوم هنگام طرح لایحه گذرنامه که  بین او و شریف امامی  گفتگو درگرفت.

دکترمنوچهریان به عنوان یک حقوقدان در دولت منصور طرح حمایت از خانواده را به دولت داد که با مخالفت اعضای دولت روبرو شد.

وزیر دادگستری وقت گفت که قصد اصلاح قانون حمایت خانواده را ندارد. پاسخ  دکتر منوچهریان به وزیر دادگستری موجب شد که سه ماه به تفرش تبعید گردد.

در دولت هویدا طرح قانون حمایت خانواده با حمایت نمایندگان زن در مجلس شورای ملی تصویب شد.

مدارج علمی دکتر مهرانگیز منوچهریان

دریافت جایزه صلح "سازمان حقوق بشر" (۱۹۶۸ میلادی)

دریافت جایزه صلح "مجمع عمومی مرکز صلح جهانی" (۱۹۷۱ میلادی)

ریاست "اتحادیه بین المللی زنان حقوقدان" (۱۹۶۷ میلادی)

دکتر مهرانگیز منوچهریان وکیل درجه اول دادگستری و مشاور حقوقی و سناتور و جرم شناس کانون هدایت کودک و استاد حقوق جزا در مدرسه عالی حسابداری و لیسانسیه فلسفه وعلوم تربیتی و همچنین لیسانسیه حقوق در رشته قضایی و دارای دکترا از دانشگاه تهران بود.

او متجاوز از ۲۳کنفرانس و کنگره مربوط به زنان و جرم شناسی و خانواده ، در سازمان ملل متحد شرکت  کرده و درچهارمین اتحادیه بین المللی زنان حقوقدان که درسال ۱۹۶۷ در تهران برگزار شد به ریاست اتحادیه بین المللی زنان حقوقدان انتخاب گردید.

دکتر مهرانگیزمنوچهریان درمجمع عمومی سازمان ملل که درسال ۱۹۶۸ در نیویورک تشکیل شد موفق به دریافت جایزه صلح سازمان حقوق بشر شد.

اوهمچنین در پنجمین مجمع عمومی مرکز صلح جهانی درسال ۱۹۷۱ در بلگراد جایزه صلح  دیگری گرفت.

 دکتر منوچهریان مولف و مترجم ۴۲ جلد کتاب  است.

او در کنفرانس زنان حقوقدان در ویرجینیای آمریکا درباره تساوی حقوق زن و مرد گفت:

«اعلامیه جهانی حقوق بشر هم ، در مورد تساوی حقوق زن و مرد ، مبرّی از تبعیض نیست ، زیرا حتی در ماده اول میگوید: افراد باید نسبت به یکدیگر با روح برادری رفتار کنند. من به سازمان ملل پیشنهاد میکنم که بدنبال آن کلمه خواهری را اضافه کنند.»

مهم ترین آثار قلمی وی عبارت اند از:

۱ ـ انتقاد از قوانین اساسی و مدنی و کیفری ایران از نظر حقوق زن سال ۱۳۴۲

۲ ـ طرح قانون خانواده بر مبنای اصل تساوی حقوق زن و مرد،

۳ ـ وضع حقوقی زن در جهان ترجمه، سال ۱۳۴۲

۴ ـ نابرابری های حقوقی زن و مرد در ایران و راه اصلاح آن، سال ۲۵۳۷ شاهنشاهی

۵ ـ مسئله جرائم اطفال

۶ ـ وحشیگری قصاص در حقوق اسلام .

او در بعضی از مجامع از جمله: انجمن آمریکایی حقوق بین الملل ، کمیته مکاتبات وابسته به شورای ملی زنان آمریکا، اتحادیه بین المجالس، اتحادیه بین المللی زنان حقوقدان، عضویت داشت.

خانم مهرانگیز منوچهریان با دکتر حسینی نژاد ازدواج کرد که حقوقدانی است برجسته که به چندین زبان خارجی تسلط و از قضات عالی مقام بودند. دکتر منوچهریان و دکتر حسینی نژاد صاحب فرزندی نشدند.

پروانه وکالت مهرانگیز منوچهریان پس از انقلاب ۱۳۵۷ باطل شد.

او نمونه ای از زنان تحصیلکرده و صریح و شجاع و شایسته بود که در تمامی عمر خود  برای حفظ  حقوق بانوان در ایران مبارزه قاطعانه کرد. وی در چهارده تیر ماه ۱۳۷۹در گذشت.

روانشان شاد باد و خاطره اش همواره گرامی خواهد ماند.

منابع :

مقاله " خانم سناتور مجلس سنا دكتر مهرانگيز منوچهريان"به نقل از دکتر مصطفی الموتی در نامداران معاصر ایران.

کتاب  «سناتور»  نوشته خانم ها نوشین احمدی و پروین اردلان  . این کتاب فعالیتهای مهرانگیز منوچهریان بر بستر مبارزات حقوقی زنان در ایران را بررسی میکند.

با استفاده از  http://banooiranzamin.blogfa.com