گیتی فروهر زمینه فعالیت بازیگر ملیت  ایران تولد ۱۳۰۵/ اصفهان سال‌های فعالیت ۱۳۴۳ - تاکنون

گیتی فروهر (زاده ۱۳۰۵ - اصفهان) بازیگر سینما اهل ایران است....

مرسده کامیاب متولد 1326 در تهران می باشد. او دختر دوم خانواده کامیاب می باشد و پدرش با نام مستعار شاپور کامیاب یکی از ثروتمندترین ها در زمان خودش بود. او به شدت مخالف آرتیست شدن دخترش مرسده بود و بازیگری در آن زمان را نوعی رسوایی برای خانواده سرشناس کامیاب می دانست. اما به هر حال با پافشاری زیاد اسماعیل نوری علاء کارگردان و   نویسنده فیلم مطرب که اولین فیلم مرسده به حساب می آید، راضی به بازیگری مرسده شد. اسماعیل نوری علاء اتفاقی مرسده را در خیابان می بیند - طبق گفته مرسده - و از ...

مرتضی احمدی (۱۳۰۳ - ) بازیگر سینما و تلویزیون و گوینده و خواننده ایرانی است.

زندگی

تولد و تحصیلات

احمدی در ۱۳۰۳ در جنوب تهران از خانواده‌ای با اصـالت تفرشی به دنیا آمد. پدرش سَقط‌فروش بود. برای تـحصیل ابتدا به مکتب و سپس به دبستان منوچهری در میدان گمرک رفت و بعد از آن به دبیرستان شرف و دبیرستان روشن رفت.

نوجوانی

در شانزده‌سالگی ورزش باستانی و فوتبال را شروع کرد و به هـمراه تیم فوتبال دبیرستانش در مسابقات آموزشگاه‌های تهران رتبه‌هایی به دست آورد. بعدها در تیم فوتبال راه‌آهن تهران و پس از آن در باشگاه راه‌آهن بازیکن و مربی (تا سال ۱۳۲۵) شد.

مرتضي احمدي طبق اسناد موجود و ادعاي خودش قديمي ترين و مسن ترين طرفدار تيم فوتبال پرسپوليس ميباشد كه اتفاقاً يك پرسپوليسي دو آتشه هم ميباشد .

فعالیت حرفه‌ای

پس از چند تلاش آماتوری در تئاتر در ۱۳۲۱ با کمک عده‌ای از دوستانش «تـماشاخانه ماه» را روبه‌روی باغ فردوس دایر کرد، ولی پس از چند هفته مـجبور به ترک آنـجا شد. در اوایل پاییز ۱۳۲۲ در تئاتر فرهنگ برای اولین بار پیش پرده‌خوانی کرد و در نتیجه آن بازیگر تئاتر هم شد. مدتی بعد پدرش از فعالیت او در تئاتر مطلع شد و او را از خانه بیرون کرد .مرتضی احـمدی پس از مدتی هم‌زمان با هنرپیشگی در راه‌آهن تهران به‌عنوان تعمیرکار استخدام شد.

مرتضی احـمـدی برای اولین بار به سبک بیات تهران در پیش پرده‌ها آواز خواند و نیز اولین بار (در ۱۳۲۲) ترانهٔ گلپری جون را اجرا کرد، که بسیار مـحبوب شد و به خاطر آن برای کار در رادیو تهران دعوت شد. در یکی از پیش پرده‌ها ترانه‌ای دیگری به نام «کارگرم من» را اجرا کرد که به استقبال کارگران راه‌آهن و پس از آن منجر به اعتصاب کارگران راه آهن گردید که در نتیجه، مرتضی احـمدی به بـخش حسابداری راه‌آهن منتقل شد و پس از پایان اعتصاب دستگیر شد و در کلانتـری تعهد کرد از آن به بعد ازاجرای آن پیش پرده خوداری کند.

پیش‌پردهٔ دیگری نیز با اجرای احـمدی به نام «قدس شاهین» (دربارهٔ ماجرای تجاوز جنسی عده‌ای از سربازان آمریکایی به یک زن ایرانی) توقیف شد. ولی پس از اجرای مـجدد آن در پاییز ۱۳۲۳ در جـمعی خصوصی، مـحکوم شد شش ماه به کرمان تبعید شود که با پیگیری مـحمد مسعود، مدیر روزنامهٔ مرد امروز که تصادفاً به تئاتر فرهنگ آمده بود ملغی شد . چندتا از پیش‌پرده‌های دیگر با اجرای احـمدی نیز توقیف شده است، از جـمله پیش‌پرده‌ای به نام «پیرهن زرده» که دربارهٔ گروه‌های فشار حزب دموکرات ایران که پیراهن زرد می‌پوشیدند بود و به کتک خوردن مرتضی احـمدی و بازداشت او انـجامید و پیش‌پرده‌ای به نام «کارمند دولت» که منجر به انفصال موقت او از خدمت در راه‌آهن شد ولی با اعتراض احـمدی به دیوان عالی کشور لغو شد.

مرتضی احـمدی در بهار ۱۳۲۴ از طریق مسابقات فوتبال با ناصر فخرآرایی که در تیم «آفتاب شرق» بازیکن و مربی بود آشنا شد. در ۱۵ بهمن ۱۳۲۷ به دعوت فخرآرایی به مراسم سالگرد افتتاح دانشگاه تهران رفت و در آن جا شاهد ترور مـحمدرضا پهلوي به دست فخرآرایی بود که به کشته شدن فخرآرایی و دستگیر شدن احـمدی انـجامید که پس از بازجویی و اثبات بی‌اطلاعی‌اش از ماجرا، آزاد شد.

احـمدی در ۱۳۲۳ به رادیو تهران (چندی بعد در رادیو ایران و بعد از آن در رادیو و تلویزیون ایران)به کار کردن اشتغال گزید، تا برنامه‌های کمدی اجرا کند. در دوره‌های مـختلفی در رادیو کار کرد و از جـمله تیپی به نام «بابا جاهل گریان» اجرا کرد و به سبک‌های مـختلف ترانه و آواز خواند. در فروردین ۱۳۵۳ نقش اول سریال پربینندهٔ هردمبیل، نوشتهٔ پرویز خطیبی را بازی کرد در نظرخواهی‌از مردم در سال ۱۳۵۶ به‌عنوان مـحبوب‌ترین هنرپیشهٔ رادیو انتخاب شد .

مرتضی احـمدی در ۱۳۲۶ گویندهٔ فیلم‌های خارجی شد و از اعضای اولیهٔ انـجمن گویندگان و سرپرستان گفتار فیلم (تأسیس در ۱۳۴۲) بود.

پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ احـمدی بازیگری را کنار گذاشت و به مدت هفت سال به اهواز رفت. ولی پس از بازگشت به تهران از نو کار بازیگری را در سریالی تلویزیونی به نام تک‌مضراب از سر گرفت. از سریال‌های تلویزیونی دیگری که بازی کرده است می‌توان از سلطان صاحبقران، هفت شهر عشق (۱۳۵۶)، آئینه و زیر بازارچه (۱۳۷۷، رضا ژیان) نام برد.

در فروردین ۱۳۴۹ نیز احـمدی به دعوت علی حاتمی ترانهٔ عنوان‌بندی فیلم حسن کچل را، ضربی‌خوانی کرد (که به نام روحوضی نیز شناخته می‌شود). در هـمین سبک در ۱۳۲۸ پنج صفحهٔ موسیقی برای یک شرکت انگلیسی ضبط کرد. مرتضی احـمدی بیش از چهارصد ترانهٔ ضربی و صد و پنجاه ترانهٔ فکاهی خوانده است، این ترانه هااز نوشته‌های نصیری‌فر، نویسندهٔ کتابی است به نام مردان موسیقی سنتی و نوین ایران که بیشتر کارهای موزیکال مرتضی احـمدی از آن کتاب گرفته شده است.

ازدواج

احـمدی در ۹ مرداد ۱۳۳۴ با یکی از هـمکارانش در راه‌آهن ازدواج کرد که، در۲۵ اردیبهشت ۱۳۵۰ بر اثر سرطان درگذشت. احـمدی از این ازدواج یک فرزند دختر (متولد ۱۳۳۷) و یک فرزند پسر (متولد ۱۳۴۰) دارد.

آثار

دوبله

از ماندگارترین آثار مرتضی احـمدی می‌توان به کار صدایی (نوعی دوبله) وی در مـجموعه پینوکیو اشاره کرد که در آن در نقش «روباه مکار» به خواندن متن می‌پرداخت.

این مـجموعه از مـحصولات شرکت «چهل و هشت داستان» است که در اواخر دوران شاه و اوایل انقلاب به تولید مـحصولات فرهنگی برای کودکان ایرانی می‌پرداخت. دیگر اعضای این گروه عبارت بودند از ناهید امیریان در نقش «جینا»، نادره سالارپور در نقش پینوکیو و کنعان کیانی در نقش «گربه نره». ویژگی اصلی این اجرا از داستان پینوکیو، ادغام آن با سازوضرب ایرانی و ترانه‌های سبک روحوضی است که به این داستان خارجی حال و هوای کاملا ایرانی می‌دهد؛ تا آنـجا که قسمتی ویژه، جدااز خط سیراصلی قصه، برای نوروز و سفره هفت سین تهیه می‌شد و در آن قسمت شخصیت‌های داستان (پینوکیو، جینا، آقا روباهه و گربه نَره) به شـمردن سین‌های، هفت‌سین و خواندن آواز جوجه خروس می‌پردازند! شایان ذکر و گفتنی یست که هـمین گروه چهار نفره کار دوبله کارتون ژاپنی این داستان را نیز بر عهده داشتند که بالطبع شرایط زبان و فرهنگ ژاپنی، در آن کارتون، جایی برای اضافه کردن ِقطعات روحوضی، ساز و آواز ایرانی و یا تیکه کلام‌های فرهنگ فارسی از قبیل شـمردن هفت سین و غیره را میسر نـمی‌نـمود.

سینما

احـمدی در ۱۳۳۲ برای اولین بار در سینما بازی کرد، در فیلمی به نام ماجرای زندگی (به کارگردانی هوشنگ کاووسی). از فیلم‌های دیگر او می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

سال	نام فیلم	کارگردان
۱۳۷۴	کلاه‌قرمزی و پسرخاله	ایرج طهماسب
۱۳۶۵	گراند سینما
	در انتظار شیطان
	جدال در تاسوکی
	مأموریت
	مُعمّا
۱۳۶۴	اتوبوس	یدالله صمدی
	مدرک جرم
۱۳۶۳	مردی که زیاد می‌دانست
۱۳۵۴	خانه‌خراب
۱۳۵۲	جعفر جنی و مـحبوبه‌اش
۱۳۵۱	مطرب
	قایقرانان
	فرار از زندگی
	قلندر
	نانـجیب	احـمد نـجیب‌زاده
۱۳۵۰	شراره
	فریاد	سلیمان میناسیان
۱۳۴۹	جنجال عروسی
	میوهٔ گناه
	شیرین و فرهاد
۱۳۳۲	ماجرای زندگی	هوشنگ کاووسی

کتاب‌شناسی

• کهنه های همیشه نو (ترانه های تخت حوضی)، مرتضی احمدی (گردآورنده)، ناشر: ققنوس
• من و زندگی: خاطرات مرتضی احمدی، مرتضی احمدی، ناشر: ققنوس
• پرسه در احوالات ترون و ترونیا، مرتضی احمدی، ناشر: هیلا
• فرهنگ بر و بچه های ترون: کلمه های ویژه، واژه ها، اصطلاحات و ضرب المثل های تهرانی، مرتضی احمدی، ناشر: هیلا

همچنين مرتضي احمدي دو آلبوم موسيقي يا عنوان صداي تهران دارد كه گنجينه آهنگهاي فولكلور و ضربي خواني تهران است .

من و زندگي، خاطرات مرتضي احمدي

نويسنده: آرتميز نيازي  http://rasekhoon.net

«من و زندگي» خاطرات «مرتضي احمدي» از دوران کودکي تا بزرگسالي و زندگي حرفه اي شخصي اوست. اين کتاب را انتشارات ققنوس درسال ۱۳۸۷ در ۲۳۲ صفحه به همراه عکس هاي ضميمه شده در انتهاي آن به قيمت ۳۵۰۰ تومان و تيراژ ۱۱۰۰ نسخه به چاپ رساند.
«مرتضي احمدي» درسال ۱۳۰۳ در جنوبي ترين نقطه تهران در خانواده اي مذهبي به دنيا آمد.همچنان که خود در فصل اول کتاب به آن اشاره مي کند پدرش سقط فروشي داشت.
«مرتضي احمدي» در اين کتاب با بياني شيرين به شرح خاطرات قديم و دوران کودکي خود مي پردازد و با چنان شيريني به وصف محله قديم خود و تهران آن زمان و آب و هواي زمستان هاي پر برف و هواي تابستاني ييلاقي تهران مي پردازد که خواننده را با خود به آن دوران مي برد. از صفا و بي غل و غشي مردمان روزگار گذشته تا اعتقادهايشان و رسوم مختلفي که در ماه هاي مختلف سال برگزار مي کردند، از خاطرات کودکي اش در نوحه خواني دسته هاي سينه زني ماه هاي محرم و مؤذن محل بودن در ماه رمضان تا خاطراتش از گردو فروشي ها و جغور بغوري ها و بستني محمد ريش. او دوران کودکي و نوجواني خود را در سال هايي پر التهاب گذراند؛ سال هاي کشف حجاب و قوانين تازه اي که پس از آن درمورد نحوه لباس پوشيدن به خصوص در مدارس و مختلط شدن مدارس مي رسيد و پس از آن آغاز جنگ جهاني دوم و تحولات داخلي ايران. «مرتضي احمدي» اسفندماه سال ۱۳۲۲ وارد خدمت راه آهن مي شود که درهمان سال هم وارد تئاتر حرفه اي مي شود. اودراين بخش از کتاب مي نويسد: «همه چيز من در يک کلمه خلاصه مي شد: «تئاتر... من از نوجواني علاقه زيادي به صداي استاد جواد بديع زاده داشتم. هر کجا گرامافوني بود (بوقي) و صفحه اي روي آن در گردش، مثل اين که من را با ميخ کنارش به زمين کوبيده باشند، پايم ديگر پيش نمي رفت، سيخ شده، زل زل توي بوقش نگاه مي کردم، با يک دنيا ذوق و شوق کنارش قنبرک مي ساختم و بي خبر از همه جا سراپا گوش مي شدم.»
(برگرفته از متن کتاب، فصل ۶ همه چيز من در يک کلمه، صفحه ۶۳ ) و درادامه مي نويسد: «سال آخردبستان بودم، براي اولين بار برابردستور وزارت فرهنگ قرار شد درمدرسه ما يک نمايشنامه کوتاه به صورت آزمايشي اجرا شود. من هم به عنوان بازيگر انتخاب شدم، آخرمن دور ازچشم و گوش مدير و ناظم و معلم ها درفرصت هاي مناسب چند نفر از بچه ها را در يک گوشه دنج مدرسه جمع مي کردم و برايشان ترانه هايي را که ياد گرفته بودم مي خواندم... در پايان سال تحصيلي (دوره ابتدايي) نمايشنامه «زيرگذر» که نويسنده آن آقاي جلالي ناظم مدرسه بود با حضور عده زيادي در گوشه حياط مدرسه اجرا شد. تنها بازيگر نقش کمدي آن من بودم از آنجا که ديدن نمايش هاي رو حوضي براي من تجربه و نسبت به ديگران نوعي برتري بود، نقش من مورد توجه قرار گرفت. تشويق تماشاچي ها انگيزه ام را بالا و بالاتر برد. اجراي نمايش نمايشنامه در محله کوچک ما زبان به زبان گشت و به گوش پدرم رسيد. کتک مفصلي نوش جان کردم که چرا رفتم « مطربي» يکي دو سال بعد همان نمايشنامه را درمنزل يکي از هم شاگردي ها و در دو اتاق کوچک اجرا کرديم و به دوازده نفر از فاميل هاي بازيگرها بليت فروختيم. هر بليت ۵ ريال.» (برگرفته از متن کتاب، فصل ۶ . همه چيز من در يک کلمه، صفحه ۶۶ )
«مرتضي احمدي» که استاد پيش پرده خواني است در بخشي از اين کتاب به اختصار و بسيار کوتاه به شرح مقدمه اي از پيشينه پيش پرده خواني مي پردازد. همچنين در خلال همين بخش چگونگي طرد شدن ازخانه توسط پدرش را به دليل روي آوردن به حرفه نمايش و بازيگري، شرح مي دهد. همان طور که گفته شد، يکي از ويژگي هاي اين کتاب اين است که نويسنده آن خاطرات جالب خود از دوران گذشته را با شرح بخشي از تحولات هنري که خود با آنها همراه بوده در آميخته است. علاوه بر پيش پرده خواني که ذکر شد «مرتضي احمدي» در فصل ديگر کتاب به معرفي کوتاه آواز بيات تهران و پيشينه آن مي پردازد. و درجايي از اين فصل چنين مي آورد:«بيات تهران در سال ۱۳۱۴ يا ۱۳۱۶ مورد توجه شخصيت هاي هنري و ادبي قرار مي گيرد، برابر پيشنهاد مرحوم اشرف الدين حسيني (نسيم شمال) درنشستي با حضور ذکاء الملک فروغي، مرتضي خان ني داود، ملک الشعراء بهار، موسي خان معروفي، ابوالحسن صبا، مرتضي خان محجوبي و اديب خوانساري اين سبک «بيات تهران» نامگذاري مي شود و پس از سال ها هويت واقعي خود را به دست مي آورد و براي اولين بار به همين نام با صداي استاد جواد بديع زاده همراه با قره ني حسينعلي خان وزيري تبار اجرا و مجدداً از سال ۱۳۱۸ تا پايان سال ۱۳۲۲ با کم توجهي به گوشه فراموشي فرستاده مي شود. در اواخر بهار سال ۱۳۲۳ همان عشق و علاقه و کشش وادارم کرد که از بيات تهران در بين پيش پرده ها استفاده کنم. بالاخره با اصرار وپافشاري من وموافقت استاد حسن رادمرد، آقاي تفکري و آقاي پرويز خطيبي در نهايت احتياط، آن هم در سئانس اول روز جمعه در تئاترفرهنگ اجرا شد که به شدت نظرهمگان را جلب کرد و چند سال به همان سبک ادامه يافت...» ( برگرفته از متن کتاب، فصل ۷ . بيات تهران، صفحه ۸۲ )
«مرتضي احمدي» در ميان خاطرات خود از تئاتر به بيان وضعيت کلي تئاتر در دهه هاي ۱۳۲۰ و ۱۳۳۰ مي پردازد و برخي از گروه هاي تئاتري که در آن سال ها شکل گرفتند و اعضاي آنها را معرفي مي کند. اوازکمدي ايران شروع مي کند ومي نويسد: «در بهارسال ۱۲۹۹ با همت ميرزا سيد علي خان نصر که از شيفتگان هنرهاي نمايشي بود درتمام دوران زندگي اش آن از تلاش دراين زمينه غفلت نداشت ومي توان نامبرده را پايه گذار تئاتر سنتي ايران دانست، گروه تئاتر «کمدي ايران» با بهره گيري از هنرمندان جوان و علاقه مندان زمان تشکيل و حرکت اوليه تئاترکشورآغاز شد.» (برگرفته از متن کتاب، فصل ۱۱ . از اولين ها بگويم، صفحه ۱۳۷ ) ازديگر گروه هايي که درآن سال ها و سال هاي پس ازآن شکل گرفتند و دراين کتاب به اختصارخود واعضاي شکل دهنده آنها معرفي شده اند مي توان از «جامعه باربد»، «تئاتر آريان»، «کمدي اخوان»، « تئاتر سعادت»، « تئاتر هنر»، « تئاتر فردوسي»، « تئاتر سعدي»، «تئاتر آناهيتا» و سينما تئاتر کسري و بسياري ديگر نام برد.
همچنين نويسنده در بخش هاي ديگر اين کتاب تعدادي ازنمايش هايي را که در دهه هاي ۱۳۱۰ ، ۱۳۲۰ و ۱۳۳۰ به صورت کوتاه مدت اجرا و بعد ازمدتي تعطيل مي شدند، نام مي برد و درادامه آن به معرفي زن پوش ها درتئاتر، ورزشکاراني که به حرفه هنر پيوستند وتئاترآن روزهاي شهرستان ها مي پردازد. همان طورکه قبلاً هم گفته شد سال هاي نوجواني و جواني «مرتضي احمدي» همزمان با تحولاتي شگرف درعرصه هاي سياسي، اجتماعي، تکنولوژي، صنعت و هنر و ...در ايران بود. «در سال ۱۳۱۹ اولين فرستنده بي سيم گشايش يافت و براي اولين بار صداي يک مرد به نام آقاي رضا سجادي و صداي يک زن به نام خانم قدسي رهبري به گوش معدود کساني که راديو داشتند رسيد:«اين جا تهران است»... اولين خريداران راديو به ترتيب صاحبان قهوه خانه ها، چلوکبابي ها، کله پزي ها و کبابي ها بودند که براي جذب مشتري و فروش زيادتر و بازار گرمي و رونق بيشتر کسب و کارشان راديويي خريده و در محل کسبشان گذاشته بودند.»
( برگرفته از متن کتاب، فصل ۱۳ . اينجا تهران است،صفحه ۱۸۷)
«مرتضي احمدي» که به همراه اکبر مشکين، حميد قنبري، عبدالله محمدي، خانم پرخيده و خانم کني اولين گروه بازيگران راديو بودند. در مورد نخستين اجراي نمايشي راديو بخشي از اين فصل آمده:« اولين گروه بازيگران براي اجراي برنامه هاي نمايشي ، در بهار سال ۱۳۲۳ به نويسندگي و کارگرداني آقاي پرويز خطيبي، براي نخستين بار با تهيه و ارائه قطعات نمايش کمدي آغاز به کار کردند، که بيش از حد مورد اقبال شنونده ها قرار گرفت. خواست شنونده ها و اشتياق روزافزون آنها ادامه سال هاي بعدي اين برنامه ها را در پي داشت. در آن زمان ترجمه از متن نمايشنامه هاي خارجي به هيچ وجه معمول نبود، تمام قصه هاي کمدي و سنتي بود که آقاي پرويز خطيب تبحر خاصي در نوشتن آنها داشت.»
( برگرفته از متن کتاب، فصل ۱۳ ، اين جا تهران است، صفحه ۱۸۸)
«مرتضي احمدي» بخش پاياني کتاب را به شرح ازدواج خود و آنچه آن را «فراق » مي نامد اختصاص داده است. او درسال هزار و سيصد و سي و چهار ازدواج کرد و دو فرزند دارد اما پس از شانزده سال زندگي مشترک همسرش را بر اثر ابتلا به بيماري سرطان از دست داد.
پايان بخش کتاب عکس هايي است از دوران کودکي تا بزرگسالي و برخي از کارهاي سينمايي و تلويزيوني «مرتضي احمدي» که ضميمه کتاب شده است.