سلطان حسین میرزا ملقب به جلال الدوله فرزند ارشد مسعود میرزا ظل السلطان، از شاهزادگان قاجار و نوه ناصرالدین شاه بود.

پدرش سال‌ها حاکم اصفهان بود و مادرش همدم‌السلطنه دختر میرزا تقی‌خان امیرکبیر بود.

وی از سال ۱۲۶۰ هجری خورشیدی تا ۱۲۶۶ خورشیدی حاکم فارس بود و مدت کوتاهی هم به حکومت لرستان منصوب شد. سپس از سال ۱۲۷۴ تا ۱۲۷۶ از طرف پدرش حاکم یزد شد. بعدها بار دیگر در سال ۱۲۷۹ از طرف شاه به حکومت یزد منصوب شد و تا ۱۲۸۳ در این سمت باقی ماند. سال ۱۲۸۴ وی را به ریاست قورخانه تهران منصوب کردند.

او دو بار حاکم یزد شد (یک بار از طرف پدرش و یک بار مستقیماً از طرف شاه). برخی مورخان وی را به بی‌رحمی بی‌اندازه و سوء استفاده جنسی از دختران و پسران جوان متهم کرده‌اند.

در دوران استبداد صغیر جلال‌الدوله از طرفداران مشروطه بود و علیه محمدعلی شاه فعالیت می‌کرد. محمدعلی شاه او را در باغ شاه زندانی کرد و در جریانبه‌توپ بستن مجلس خانه او و پدرش ظل‌السلطان به همراه خانه‌های بانو عظمی و ظهیرالدوله توسط قزاق‌ها غارت شد. پس از آن شاه، جلال‌الدوله را به اروپا تبعید کرد. او در فرانسه به عضویت «انجمن ایرانیان پاریس» درآمد که کانونی برای مبارزه علیه محمدعلی شاه بود. در ۱۳۲۸ قمری به ایران بازگشت و سال بعد از طرف حکومت مشروطه به حکومت کرمان منصوب شد. او در ۱۵ صفر ۱۳۳۲ قمری بر اثر قولنج کلیه درگذشت و در مقبره ناصرالدین‌شاه در شهر ری به خاک سپرده شد.

منبع : ویکیپدیا

***************

در ساختار قدرت ایران عصر قاجار، هرچند انبوه شاهزادگان، تسلّط یکپارچۀ سلسله را تسهیل می‎کرد، سازوکار تقسیم مناصب موانعی را در نظارت بر رفتار حکمرانان فراهم‎آورد و عملکرد سلطان حسین‎میرزا جلال‎الدوله نمادی از نحوۀ حکمرانی قاجاریه در ولایات بود که بازتاب آن در حیات اجتماعی از دو جهت حایز اهمیت است: رهیافت به مصایب قشرهای زیردست جامعه و تلقی اجتماعی از ساختار قدرت. هرچند جنبش مشروطیت تحدیدی بر شاه، وابستگانش و این رویه به‎شمار‎می‎رفت، تضاد منافع روس و انگلیس به شکل صف‎آرایی مستبدین و آزادی‎خواهان، منسجم‌نبودن رویه در بدنۀ مشروطه‎خواهان و استفادۀ ابزاری آنها در ضربه‎پذیری رقیب، بستر مناسبی برای فرصت‎طلبی افرادی چون جلال‎الدوله فراهم‎آورد تا با پدیدۀ نوین همراه شوند. بر‌این اساس، عملکرد جلال‎الدوله به‌عنوان نمادی از ساختار قدرت در ولایات نه‎تنها بر آسیب‎پذیری بدنۀ اجتماعی افزود، نقشی مؤثر در شکل‎دهی تلقی آنها از نظام پارلمانی داشت.

http://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_1331.html

***************************

مناصب و مشاغل

حاکم

منطقه یزد

 ( از ۱۳۱۴ه.ق. ) 
منطقه فارس

 ( از ۱۲۹۸ه.ق. تا ۱۳۰۵ه.ق. ) 

در 13 سالگی حاکم فارس شد.

منطقه زنجان

 ( از ۱۳۲۵ه.ق. ) 

روابط خانوادگی

نام پدر

مسعود میرزا ظل السلطان

نام مادر

همدم الملوک

 نام پدربزرگ

ناصر الدین شاه قاجار

 نام مادربزرگ

ملک زاده خانم عزت الدوله ، ملک زاده خانم مادربزرگ مادری سلطان حسین میرزا بود.

دارای رابطه خانوادگی با تاج الملوک ، تاج الملوک همسر مظفرالدین شاه خاله سلطان حسن میرزا بود.

http://rijaldb.com/fa/8624/%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86+%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86+%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7+%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%87

******************

كسرائیل‌ خانم‌ كه‌ بعدها ملقب به افتخارالدوله‌ و سپس‌ بانوی‌ عظمی‌گردید عمه تنی او بود . 

****************

سلطان حسین میرزا

سلطان حسین میرزا ملقب به جلال الدوله

فرزند ارشد مسعود میرزا ظل السلطان، از شاهزادگان قاجار و نوه ناصرالدین شاه بود.

بیشتر مورخین ویرا از بی رحم ترین حاکمان یزد دانسته

که متاسفانه در سه نوبت جمعا ۴ سال بر یزد حکمرانی کرده است

عکسی از ۱۲۰ سال قبل – منبع: سالنامه ایساتیس یزد چاپ ۱۳۴۳-مدیریت مرحوم غلامرضاکریمی – فرستنده :آقای رضا مشروطه

جالبترین قسمت ماجرا اینجاست که علاوه بر اینکه نام یکی از نوادگان ناصرالدین شاه همانطور که در سطور بالا دیدیم فرزند ظل السلطان ، سلطان حسین میرزا جلال الدوله میباشد نام یکی از فرزندان شاه شهید هم سلطان حسین میرزا جلال الدوله است که در پست بعدی به او هم کمی می پردازیم . 

آ.پاسارگاد