محمود جم شناسنامه نام کامل محمود جم سرشناس به مدیر الملک زادروز ۱۲۵۹ زادگاه تبریز، تاریخ مرگ ۱۹ مرداد ۱۳۴۸ جایگاه مرگ تهران، همسر ملکه زمان صغری عزیزالملوک فرزندان فریدون جم و پروین ملائکه از همسر اول اطلاعات سیاسی سمت نخست وزیر ایران پست‌های پیشین ده بار وزارت دو بار استانداری دو بار مسئول سفارت چهار بار سناتور مجلس یک بار معاون نخست وزیر پادشاه رضا شاه پس از محمد علی فروغی پیش از احمد متین دفتری

محمود جم (۱۲۵۹ در تبریز- ۱۳۴۸ در تهران)، دولت‌مرد ایرانی از اواخر دوران قاجار و نخست‌وزیر در دورهٔ رضا شاه پهلوی.

محمود جم در ۱۲۵۹ در تبریز به دنیا آمد. پدرش محمدصادق کرمانی از کارمندان دولت بود که‌از کرمان به تبریز مهاجرت کرده بود. تحصیلات خود را در مدارس جدید در تبریز، از جمله مدرسه میسیونری تبریز، به پایان برد. چون زبان فرانسوی را در مدرسه مبلّغان مذهبی مسیحی بخوبی فرا گرفته بود، نزد کوپن داروساز فرانسوی و پزشک مخصوص محمدعلی میرزا مشغول به کار شد و از این راه به نزد ولیعهد راه یافت. در ۱۲۸۸ از تبریز عازم تهران شد. ابتدا به‌عنوان مترجم در گمرک تهران، و سپس به واسطه نفوذ حسینقلی نواب وزیر امور خارجه دولت مستوفی‌الممالک (که از بستگان او بود)، به عنوان منشی در سفارت فرانسه در تهران مشغول به کار شد. در ۱۲۹۸ به دستور وثوق‌الدوله به وزارت مالیه انتقال یافت و رئیس انبار غله دولتی شد، و در همان سال به پیشنهاد وثوق‌الدوله و تصویب احمد شاه قاجار، لقب مدیرالملک به او داده شد. سال بعد در دولت میرزا حسن خان مشیرالدوله به ریاست خزانه‌داری کل کشور رسید.

دورهٔ اصلی زندگی سیاسی محمود جم از زمان کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ آغاز شد. او در جریان کودتا بازداشت شد، و سپس آزاد شد و در دولت سید ضیاءالدین طباطبایی، وزیر امور خارجه گردید. طی سال‌های بعد، عهده‌دار سمت‌های وزارت مالیه در دولت مشیرالدوله، وزارت مالیه در دو دولت رضا خان سردار سپه، معاونت نخست‌وزیر در دولتهای محمدعلی فروغی و میرزا حسن مستوفی‌الممالک، استانداری کرمان و خراسان (۱۳۰۸)، وزارت فواید عامه در دولت مخبرالسلطنه هدایت، و وزارت داخله (کشور) در دولت دوم محمدعلی فروغی از ۱۳۱۲ تا ۱۳۱۴ بود.

در آذر ۱۳۱۴ پس از سقوط دولت فروغی، محمود جم مأمور تشکیل دولت شد. محمود جم از ۱۳۱۴ تا ۱۳۱۸ نخست‌وزیر بود. دورهٔ نخست‌وزیری جم یکی از طولانی ترین دوره‌های نخست وزیری در حکومت رضا شاه بود، و شاهد بسیاری از رویدادهای سیاسی و اجتماعی بود که از مهم‌ترین آنهاست: واقعهٔ کشف حجاب، قرارداد تقسیم آب هیرمند میان ایران و افغانستان در ۱۳۱۷، خودکشی علی‌اکبر داور وزیر مالیه، امضای پیمان عدم تعرض بین چهار دولت ایران، عراق، افغانستان و ترکیه، به نام پیمان سعدآباد، و پایان احداث راه‌آهن سراسری ایران.

در آبان ۱۳۱۸ احمد متین دفتری مأمور تشکیل دولت شد، و محمود جم وزیر دربار گردید. در شهریور ۱۳۲۰ مأمور شد تا رضا شاه و همراهان او را در راه خروج از کشور تا بندرعباس بدرقه کند. در اسفند ۱۳۲۰ به عنوان سفیر ایران به مصر رفت و تا خرداد ۱۳۲۶ در این سمت بود. در شهریور ۱۳۲۶ در دولت احمد قوام وزیر جنگ شد. در آذر ۱۳۲۶ پس از سقوط دولت قوام، بار دیگر وزیر دربار شد و تا مهر ۱۳۲۸ در همین سمت بود تا اینکه سفیر ایران در ایتالیا شد. در مرداد ۱۳۲۹ به ایران بازگشت و دورهٔ کوتاهی در ۱۳۳۳ استاندار آذربایجان شد. در دورهٔ دوم مجلس سنا در ۱۳۳۲ نماینده کرمان در مجلس سنا گردید. در ۱۳۳۶ در پی کوشش محمدرضا پهلوی برای ایجاد احزاب پارلمانی در ایران، جم به ریاست شورای مرکزی حزب تازه‌تأسیس ملّیون انتخاب و مأمور تهیهٔ اساسنامهٔ آن حزب شد. عضویت محمود جم در دوره‌های سوم، چهارم و پنجم مجلس سنا تا پایان عمر او در ۱۹ مرداد ۱۳۴۸ ادامه داشت.وی در زمان مرگ ۹۰ سال داشت .

او از لحاظ سياسي، فردي محافظه كار، بازيگر و زيرك بود و هيچ‏گاه دست به عملي نزد كه خصومت يا حتي مخالفت شديد گروه‏هاي سياسي را عليه خود برانگيزد. وي با سفارت انگليس نيز روابط بسيار حسنه‏اي داشت.

‌تصمیم مجلس شورای ملی دایر به ابراز رای اعتماد به کابینه آقای جم - مصوب ۱ مهرماه ۱۳۱۶

‌مجلس شورای ملی در جلسه اول مهر ماه ۱۳۱۶ نسبت به کابینه آقای محمود جم رییس‌الوزراء به اتفاق آراء حاضره (۱۱۱ نفر) رأی اعتماد داده است.

‌تصمیم فوق در جلسه اول مهر ماه یک هزار و سیصد و شانزده به تصویب مجلس شورای ملی رسید.

‌رییس مجلس شورای ملی - حسن اسفندیاری

• ‌پاورقی: کابینه به شرح زیر در جلسه اول مهر ماه ۱۳۱۶ معرفی شده است.

‌*-آقای محمود جم (‌نخست وزیر)

• - آقای مجید آهی (‌وزیر راه)
• - آقای علی‌اصغر حکمت (‌وزیر فرهنگ)
• - آقای عنایت‌الله سمیعی (‌وزیر امور خارجه)
• - آقای دکتر متین‌دفتری (‌وزیر دادگستری)
• - آقای محمود بدر (‌وزیر دارایی)
• - آقای سرلشگر فضلی (‌کفیل وزارت جنگ)
• - آقای ابوالقاسم فروهر (‌کفیل‌وزارت کشور)
• - آقای مصطفی منصور عدل (‌کفیل وزارت امور خارجه در غیاب آقای سمیعی)
• - آقای فرخ (‌رییس کل اداره پیشه و هنر و معادن)
• - آقای‌احمدحسین عدل (‌کفیل اداره کل کشاورزی)
• - آقای حسین علاء (‌رییس کل بازرگانی).

‌در تاریخ هشتم مهر ماه آقایان زیر به سمت‌های نامبرده معرفی شدند.

‌*-آقای حسین علاء (‌وزیر بازرگانی)

• - آقای فرخ (‌وزیر پیشه و هنر و معادن)
• - آقای ابوالقاسم فروهر (‌وزیر کشور).

• -‌در تاریخ ۱۵ اسفند ماه ۱۳۱۶ آقای مصطفی منصور عدل به کفالت وزارت امور خارجه و آقای حسین رخشانی به ریاست اداره کل کشاورزی معرفی‌شدند.

‌*-در تاریخ ۱۱ اردیبهشت ۱۳۱۷ آقای ابوالقاسم فروهر به وزارت پیشه و هنر و

• -در تاریخ ۸ خرداد ماه ۱۳۱۷ آقای علی سهیلی به وزارت امور خارجه و
• -در‌تاریخ ۲۲ مرداد ۱۳۱۷ آقای مظفر اعلم به وزارت امور خارجه و آقای اسمعیل مرآت به کفالت وزارت فرهنگ و
• -در تاریخ ۲۰ شهریور ماه ۱۳۱۷ آقای‌علی منصور به وزارت پیشه و هنر و آقای ابوالقاسم فروهر به وزارت کشور و
• -در تاریخ ۱۱ دی ماه ۱۳۱۷ آقای دکتر محمد سجادی به کفالت وزارت راه و‌
• -در تاریخ ۷ اسفند ماه ۱۳۱۷ آقای علی‌اصغر حکمت به وزارت کشور و آقای ابراهیم علم به وزارت پست و تلگراف و
• -در تاریخ ۲۷ شهریور ماه ۱۳۱۸ ‌آقای دکتر محمد سجادی به وزارت راه و آقای اسمعیل مرآت به وزارت فرهنگ به مجلس شورای ملی معرفی شدند.

‌معاونین -

• - آقای محمدعلی مجد معاون وزارت پیشه و هنر (‌تاریخ معرفی ۲۵ مهر ماه ۱۳۱۶)
• - آقای صادق وثیقی معاون وزارت بازرگانی (‌تاریخ معرفی ۱۶ آذر ۱۳۱۶)
• - آقای الله‌یار صالح معاون وزارت دارایی (‌تاریخ معرفی ۲۲ مرداد ۱۳۱۷)
• - آقای دکتر جواد عامری معاون وزارت امور خارجه (‌تاریخ‌معرفی ۲ بهمن ماه ۱۳۱۷)
• - آقای علی نصر معاون وزارت پیشه و هنر تاریخ معرفی (۹ بهمن ۱۳۱۷)
• - آقای محمد سروری معاون وزارت دادگستری(‌تاریخ معرفی ۲۳ بهمن ماه ۱۳۱۷)

در رابطه با نام فامیل و نسب محمود جم :

  محمود جم ملقب به مدیرالملک فرزند، محمد صادق(خواجگان جم) که کنیه خواجگان چند نسل در نیاکان آنها بود؛ ولی پس از رسیدن به وزارت کلمه (خواجگان) را از فامیل خود حذف کردند. خاندان جم، شجره­نامه و نسبشان را به شیخ محمود شبستری می­رسد