مادام حاجی عباس گلساز، مشاور مهدعلیا
مادام حاجی‌عباس، مشهور به مادام (درگذشت: زمستان ۱۲۹۵ هجری قمری در تهران)، عنوان یا لقب بانویی فرانسوی است که در حدود سال ۱۲۳۵ هجری قمری به عقد یک نقاش ایرانی به نام حاجی‌عباس شیرازی درآمد و با وی به ایران آمد و در دربار قاجاریه مشغول به کارهایی همچون گلسازی، آرایشگری و... گردید.
مادام حاجی‌عباس در مدتی کوتاه تبدیل به یکی از دوستان بسیار نزدیک مهدعلیا، مادر ناصرالدین شاه قاجار شد و از طریق او، به چهره‌ای بانفوذ در دربار ایران تبدیل گردید.
حاجی عباس در حدود ۱۲۳۵ ق به پاریس رفت و در کارخانه های گل سازی شاگردی کرد و نزد خانمهایی که در این زمینه متخصص بودند به آموختن این صنعت پرداخت. اما حاجی عباس با اینکه نقاش زبردستی بود، سرانگشتان لطیفی برای گل سازی نداشت و هر چقدر تلاش کرد نتوانست هنری را که خانمهای پاریسی دارند به درستی فرا بگیرد.
تدبیری که به نظر حاجی عباس رسید این بود که با اجازه از محمد میرزا یکی از خانمهای گل ساز فرانسوی را با خود به ایران بیاورد و چون این اجازه را یافت، خانمی سی ساله از اهالی اورلئان را به سالی هشت هزار فرانک مزد به خدمت گرفت .
ازدواج با حاجی‌عباس
در راه بازگشت از پاریس به تبریز، حاجی عباس متوجه شد که خانم اورلئانی همسفرش، زنی فوق العاده باذوق و هنرمند است و علاوه بر گلسازی دارای هنرهای دیگری نیز هست. از جمله هم خوب می‌زند و می‌رقصد و می‌خواند، و هم در قلبدوزی و خیاطی و آشپزی مهارت دارد و از اینها گذشته، زنی زیبا نیز هست.
بدین ترتیب حاجی‌عباس، در همان بین راه، این زن فرانسوی را وادار به قبول دین اسلام نمود و او را به عقد و ازدواج خود درآورد. زن فرانسوی هم که به درایت متوجه هنرمندی و ثروت و نفوذ حاجی عباس در دربار قاجار شده بود و از چرب زبانی و زرنگی حاجی عباس خوشش آمده بود، ازدواج با حاجی و مسلمان شدن و تمام تکالیف سخت مربوط به آن را پذیرفت و به قول عباس اقبال آشتیانی، در رسیدن به ایران، در چادر و روبند فرو رفت و مثل پیرزن چهل طوطی، زیر کرسی نشین و قلیان کش شد!. این زن فرانسوی پس از ورود به ایران، با عنوان مادام حاجی عباس شهرت یافت.
ملک جهان خانم مهد علیا که در زیرکی و هوشیاری در ردیف مادام حاجی عباس بود، تربیت دو فرزند خود را به مادام واگذار کرد. مادام هم اوقات خود را شبانه روز به این کار مصروف میداشت و فرزندان مهد علیا را فرزند خطاب میکرد.
پس از ده سال از ورود مادام گلساز به ایران همسر او، حاجی عباس فوت کرد و مادام که از حاجی فرزندی نداشت و نزدیک به چهل سال داشت در اندرونی شاه ماند و در تمام بند و بستها و توطئه های مهدعلیا با وی همکار شد.
زمانی که ناصرالدین میرزا به سن ازدواج رسید، محمد شاه مادام حاجی عباس را مأمور کرد که در اندرونی شاهزادگان در پی دختری مناسب بگردد و آن را که میپسندد برای زوجیت ناصرالدین میرزا انتخاب کند. مادام حاجی عباس چهار شاهزاده خانم را معرفی کرد که از آن میان دختر شاهزاده احمدعلی میرزا به عقد ولیعهد درآمد.
در زمان مردن محمد شاه، مهدعلیا در تهران بود و به دستیاری و راهنمایی مادام حاجی عباس تا رسیدن ناصرالدین شاه از تبریز به پایتخت، با کفایت مخصوصی زمام امور را به دست گرفت و بر اثر همین خوش خدمتی ناصرالدین شاه اندکی پس از جلوس بر تخت سلطنت مادام حاجی عباس را با ماهی هزار فرانک به سمت مترجم رسمی اندرون مفتخر کرد و یک باب منزل هم به وی داد.
از تاریخ ۱۲۶۴ ق تا اواخر سال ۱۲۹۵ ق (که مادام حاجی عباس در سن قریب به نود بود در تهران فوت کرد)، در حرم ناصرالدین شاه به اعمال نفوذ مشغول بود.
درباره مادام حاجی‌عباس و نقش او در دربار قاجاریه سخنان بسیار گفته و نوشته شده و گاه در ارتباط با نقش او در سیاست عصر قاجار، اغراق شده‌است. بعنوان نمونه در برخی سریالها و مجموعه‌های تلویزیونی مثل سریال امیرکبیر ساخته سعید نیکپور، مادام به صورت زنی فتنه گر و مؤثر در قتل امیرکبیر جلوه داده شده که امری شبهه آلود و اغراق آمیز به نظر می‌رسد.
نام او در برخی کتابهای تاریخی و سفرنامه‌های عصر قاجار ثبت شده‌است. به عنوان نمونه خانم حاجی عباس در سال ۱۲۹۵ هجری قمری و اندکی قبل از فوت خود، برای یک بانوی ایتالیایی به نام کارلا سرنا که به سیاحت ایران آمده بود، نقل کرده‌است که وی در روزهایی که محمدشاه در یستر بیماری منجر به مرگ بوده، مهدعلیا را برای ملکه شدن و دردست گرفتن زمام امور آماده می‌ساخته‌است.
برچسب‌ها: مادام حاجی عباس گلساز, عباس میرزا, محمدشاه قاجار, مهد عليا
