هاله افشار، بارونس افشار، متولد ۱۹۴۴ تهران، استاد علوم سیاسی و مطالعه زنان دانشگاه یورک، و مشاور دولت و مجلس اعلای انگلستان است.

زندگینامه

هاله افشار فرزند حسن افشار، استاد سابق حقوق دانشگاه تهران است.

او در سال ۲۰۰۵، مدال افتخار بریتانیای کبیر (به انگلیسی: Order of the British Empire)‏ را برای «خدمات به تساوی بشریت» دریافت کرد.

او همچنین بنیانگذار و ریاست شبکه زنان مسلمان (وبگاه) است.

او برخی نوشته‌های خود را با نام مستعار هما امید به چاپ رسانیده.

تحصیلات و فعالیت‌ها

هاله افشار از دانشگاه کمبریج انگلستان دکترا دارد. او عضو آکادمی علوم اجتماعی بریتانیا است.

او خود را یک شیعه و فمینیست مسلمان می‌نامد، و عضو هیئت ویراستاری بیش از ۱۰ ژورنال آکادمیک در جهان است.

او ۲ کتاب نوشته و ۱۳ کتاب دیگر را مشترکاً به تحریر در آورده.

برگزیدگی به مجلس اعلای بریتانیا

روز ۱۳ دسامبر ۲۰۰۷ میلادی، هاله افشار استاد و پژوهشگر ایرانی با لقب «بارونس هاله افشار» به عضویت مجلس اعیان پارلمان بریتانیا انتخاب شد

هاله افشار عضو ايراني مجلس اعيان بريتانيا و استاد دانشگاه يورك در گفت وگو با اعتماد مطرح كرد /تلاش براي احياي همدلي بين ايران و انگليس


نويسنده: كيوان مهرگان

دكتر هاله افشار بيش از آنكه چهره يي سياسي براي مجلس اعيان انگليس باشد، يك شخصيت آكادميك دانشگاهي است كه در پرتو فعاليت هاي علمي و اجتماعي براي اثرگذاري بر تصميم سازي ها و تصميم گيري ها تلاش مي كند. او كه به تازگي با لقب بارونس افشار يكي از كرسي هاي مستقل مجلس اعيان انگليس را كسب كرده است در گفت وگو با روزنامه اعتماد خود را يك چهره غيرسياسي و آكادميك معرفي مي كند كه تازه اول راه است و بايد تلاش كند تا خبره شود. آنچه در اظهارات بارونس افشار دومين عضو ايراني تبار مجلس اعيان انگليس جالب توجه است، تلاش او براي نزديك كردن دو كشور است. دكتر هاله افشار بيشتر اوقات خود را در دانشگاه يورك و به امر تدريس دانشجويان سپري مي كند. هاله افشار علاوه بر تدريس در دانشگاه يورك داراي تاليفات متعدد در حوزه حقوق زنان و اسلام است.

   -از زماني كه شما به عضويت مجلس اعيان انگليس انتخاب شده ايد، پرسش ها درباره فرآيندي كه به انتخاب شما منجر شد، فراوان است. به عنوان نخستين پرسش مي خواهم در اين باره توضيح دهيد كه شما چگونه به عضويت مجلس اعيان انتخاب شديد؟
    
    در انگلستان سيستم انتخاب نماينده هاي مجلس اعيان به صورت نامريي عمل مي كند اما به طور كلي مي توانم بگويم در تمام عمر و به خصوص در سال هاي اخير با شدت بيشتري در مورد حق زنان به طور كلي و به خصوص حقوق زنان مسلمان فعاليت داشته ام و با وزراي مختلف در كابينه هاي متعدد كه در كشور انگلستان بر سر كار آمده اند همكاري مي كردم. البته همكاري من شكل انتقادي داشت به كارهايي كه انجام نمي شد ولي خوشبختانه اين انتقادات به نظر آنان قابل قبول آمد و از طرف ديگر فعاليت هايي صورت گرفت كه مورد توجه قرار گرفت و من انتخاب شدم. ما يك گروه زنان مسلمان هستيم كه فعاليت بسيار گسترده يي داريم. همان طور كه گفتم براي تامين حقوق زنان مسلمان تلاش مي كنيم چون اداره اين جلسات به عهده من بود، به همين دليل فعاليت هاي ما مورد توجه قرار گرفت و به من اين محبت شد.
    
    - يعني شما به نمايندگي از يك گروه زنان مسلمان انتخاب شديد؟
    
    خير، من نماينده هيچ حزب و گروهي نيستم. كاري كه من در مجلس اعيان ارائه مي دهم ارائه اطلاعاتي است كه پيش از اين وجود نداشت. آنها تشويق كردند كه من به مجلس بروم همان طور كه مي دانيد نمايندگان يا نمايندگان مستقل عضو هيچ حزب و گروهي نيستند. بنابراين علت اصلي دعوت از من براي عضويت در مجلس ارائه اطلاعاتي بود كه تا آن موقع ارائه مي كردم و كماكان به اين كار ادامه مي دهم.
    
    - بنابراين كار شما در مجلس اعيان ادامه همان فعاليت هاي تحقيقاتي شما در دانشگاه يورك است يا مانند نمايندگان احزاب اصلي در تصميم گيري هاي مجلس اعيان حضور مي يابيد؟
    
    من در تمام تصميم گيري ها دخالت نمي كنم براي اينكه كار تمام وقت من در دانشگاه يورك است و چون نمايندگي هيچ حزب و گروهي را ندارم فقط زماني در جلسات مجلس اعيان شركت مي كنم كه بتوانم نظري ارائه كنم كه نياز است و وارد باشد، بنابراين من در جلسات مجلس اعيان در برخي موارد حضور پيدا مي كنم.
    
    - مي توانيد مثال هم بزنيد؟
    
    تمام مطالبي كه درباره حقوق زنان، جلساتي كه درباره حقوق اقليت هاست، مطالبي كه درباره برابري اقتصادي، سياسي و اجتماعي زنان و اقليت هاست. بنابراين فقط در مواردي كه جلسات اعيان به حوزه فعاليت هاي من اختصاص داشته باشد، حضور پيدا مي كنم.
    
    - در ايران هر از چند گاهي اخباري درباره ارتباط مجالس اروپايي با برخي گروه هاي اپوزيسيون خارج از ايران منتشر مي شود. اين موضوع درباره مجلس اعيان هم مصداق دارد، واقعاً نگاه مجالس اروپايي از جمله مجلس اعيان به ايران چگونه است كه اين افراد مي توانند به راحتي با نهادهاي تصميم گير كشورهاي اروپايي ارتباط بگيرند؟
    
    اولاً من با هيچ يك از نيروهاي اپوزيسيون ايران رابطه يي ندارم. هيچ كدام از آنها هم با من ارتباطي نگرفته اند. ثانياً من تازه كارم و واقعاً از درون مجلس اطلاع چنداني ندارم و نمي دانم در آنجا چه نظرياتي هست، چگونه به ايران نگاه مي كنند و چگونه فعاليت مي كنند. علتش هم مشخص است، همان طور كه پيش از اين هم گفتم من تمام وقت در دانشگاه يورك هستم.
    
    - يعني واقعاً اطلاع نداريد كه در آنجا چگونه عمل مي شود؟
    
    ببينيد مجلس اعيان به گونه يي است كه كسي عيان به شما نمي گويد بايد چه كار كنيد. خود فرد بايد راه و چاه را پيدا كند و در واقع من هنوز دارم راهم را در مجلس پيدا مي كنم بنابراين پاسخ روشني براي پرسش شما ندارم.
    
    - بين دولت هاي بريتانيا و جمهوري اسلامي ايران سال هاست چالش هاي زيادي وجود دارد، با توجه به آشنايي شما به فرهنگ ايرانيان و نيز نفوذي كه در جامعه انگليس داريد آيا اراده يي براي نزديك كردن ملت ها و به تبع آن دولت ها داريد؟
    
    البته، من هميشه نظرم اين بوده كه بهترين راه همگامي است و بر اين نظرم همچنان پابرجا هستم.
    
    - چه برنامه مشخصي براي ايجاد اين همگامي داريد؟
    
    من اميدوارم اين همگامي از دو طرف باشد. ببينيد، واقعيت اين است كه در ايران مسائل و نگراني هايي وجود دارد. با اين حال ما كماكان چاره يي نداريم جز اينكه دولت ايران «لطف» كند و امكان برخي فعاليت ها را فراهم كند. از طرف ديگر در اينجا و در انگلستان من بارها مخالفت خودم را با هرگونه اقدام شديد از طرف دولت انگلستان با ايران اعلام كرده ام و تا آنجا كه من اطلاع دارم دولت انگلستان فعلاً خيال عكس العمل شديد عليه جمهوري اسلامي ايران ندارد. به رغم اينكه خيلي تازه كارم و از پيچيدگي هاي سيستم اطلاع ندارم اما شخصاً با هرگونه و هر نوع عكس العمل شديد مخالف هستم. از نظر من هر نوع سوء تفاهم و حتي تضاد با گفت وگو و رايزني از سوي هر دو طرف قابل حل است. از دل گفت وگوها و رايزني ها است كه راه حلي براي مشكلات بيرون مي آيد، اما از دل هيچ خشونتي راه حلي براي مشكلات بيرون نيامده است.
    
    - آيا شما چالش هاي دو طرف ايران و انگليس را دنبال مي كنيد؟
    
    بله، مسائل را كم و بيش دنبال مي كنم اما در آن حدي نيستم كه به عنوان يك كارشناس اظهارنظر كنم. البته ايران وطن من است و اخبار ايران را با دقت بيشتري دنبال مي كنم.
    
    - تصوري كه از دولت بريتانيا وجود دارد، يك دولت دنباله رو ايالات متحده است. شما با وزراي مختلف در كابينه هاي متعدد همكاري كرديد و طبيعي است با آن دولت ها از نزديك آشنا هستيد آيا واقعاً دولت بريتانيا يك دولت دنباله رو امريكا است؟
    
    من با دولت ها همكاري داشته ام، اما مشاوره من در اين موضوعات نبوده است و اين از سوالات بغرنجي است كه همه چه در محيط دانشگاه و چه در ساير محافل به دنبال پاسخ آن هستند كه چرا؟، البته من از رفتار بريتانيا متعجبم چون زماني كه آقاي جك استراو وزير امورخارجه بريتانيا بود روابط به سمت پيشرفت، حركت مي كرد. آقاي استراو از مدافعان ايران بود. من يكي، دو بار كه با ايشان صحبت كردم ايشان را فردي روشنفكر درباره ايران ديدم. بنابراين پاسخ به پرسش، پاسخي نيست كه بتوان در چند دقيقه و حتي چند ساعت به آن پاسخ گفت.
    
    - شما كتاب هاي متعددي درباره زنان مسلمان نوشته ايد و تحقيقات گسترده يي هم در اين حوزه داشته ايد. از نظر شما فعاليت هاي اجتماعي زنان ايران در چه سطحي است؟
    
    به نظر من زنان ايراني مسلمان، فعاليت هاي بي نظيري دارند و از نظر من جزء فعال ترين زنان در سطح دنيا هستند و سطح موفقيت و كاميابي شان هم خيلي بالااست. از نظر من آنچه در اين فعاليت ها قابل تحسين است، اين است كه همه روي حقوق انساني و اسلامي خود تكيه و تاكيد مي كنند. فعاليت زنان ايراني تحسين برانگيز است.
    
    - از نظر شما فعاليت زنان ايران مثمرثمر هم بوده است؟
    
    البته كه مثمرثمر بوده است. شما به موقعيت زنان ايران در دانشگاه نگاه كنيد، اوايل كه انقلاب اسلامي تازه پيروز شده بود زنان نمي توانستند در خيلي از رشته ها شركت كنند اما در حال حاضر در همه رشته ها جز يك رشته همه زنان مي توانند حضور پيدا كنند و حضور پيدا كرده اند و اين يك نقطه درخشان براي فعاليت زنان در حوزه علم و دانشگاه است.
    
    - برخي اين تغيير تركيب جنسيتي دانشگاه ها را يك تهديد قلمداد مي كنند. اين گروه معتقدند تغيير تركيب جنسيتي دانشگاه ها، جامعه را در آينده يي نه چندان دور با بحران هايي نظير بحران نيروي كار، بحران ازدواج و غيره روبه رو مي كند آيا دغدغه اين گروه، دغدغه بجايي است؟
    
    اين تغيير تركيب جنسيتي دانشگاه ها يك تهديد نيست و نمي تواند تهديد هم باشد. به خاطر اينكه در همه جاي دنيا اين يك اصل پذيرفته شده است كه اگر كساني قادر باشند بدون رفتن به دانشگاه فعاليت اقتصادي درآمدزا داشته باشند، به هيچ وجه دانشگاه نمي روند و در تمام دنيا باز اين يك اصل است كه وقتي همه راه ها براي تامين امكانات به روي زنان بسته شود، چاره يي ندارند جز اينكه وارد دانشگاه بشوند بنابراين اين يك روش كلي است. بنابراين اين اتفاق (ورود زنان به دانشگاه) مختص ايران نيست و در همه جاي دنيا در حال رخ دادن است. دوم اينكه اين مساله تهديد نيست.
    
    - اين بحران نيروي كاري كه برخي درباره آن اظهار نگراني مي كنند را چگونه تحليل مي كنيد؟
    
    چه بحراني، در ثاني همان بهتر كه زنان وارد بازار شوند، ثالثاً زنان هنگامي به دانشگاه مي روند كه نتوانند در بازار كار به طور برابر امكان موفقيت داشته باشند. در ضمن تا آنجا ما ديده ايم و مي بينيم در هيچ كجاي جهان زنان نتوانسته اند بازار كار را به انحصار خود در بياورند، به تعبير ديگر تغيير تركيب جنسيتي دانشگاه الزاماً به معناي تغيير تركيب نيروي كار نيست. مردان ايراني هم خيالشان راحت باشد اين اتفاق به زودي رخ نخواهد داد.
    
    -همين تغيير تركيب جنسيتي دانشگاه ها چه تاثيري بر دموكراتيك شدن جامعه ايراني داشته است؟
    
    هر جامعه يي كه آگاه تر، فهميده تر و درس خوانده تر باشد طبيعي است كه مي تواند سمت و سويي براي حركت داشته باشد. بنابراين تحصيل زنان ايراني در سطوح عالي را اگر از اين زاويه نگاه كنيم، تاثير مستقيمي روي پروسه دموكراسي در ايران خواهد داشت. آگاهي و دانايي در سطح دانشگاهي سنگ بناي اول پيشرفت براي هر جامعه يي است. فرقي هم ندارد چه مردان و چه زنان هر چه آگاه تر باشند حركت آنها منطقي تر، باانصاف تر و با داوري بهتري خواهد بود.
    
    -در حال حاضر آنچه فعاليت هاي زنان ايراني را تهديد مي كند، چيست؟
    
    راز پيشرفت هر جامعه يي در طرح مسائل، بحث و بررسي آنها و سپس تصميم گيري است. من موفقيت كنوني ام را مرهون همين نگاه انتقادي ام مي دانم. من هر بار كه طرح مساله كرده ام انعكاس نظرات اقليت ها بوده است كه اساساً نظراتي انتقادي بوده است. من مساله را از زاويه ديگري نگاه مي كنم. ما شيعيان معتقديم كه عقل ملاك همه عمل ماست و اگر عقل را ملاك اعمال و رفتار خود قرار بدهيم مي توانيم فضاي باز و آزادي براي طرح نظرات گوناگون داشته باشيم.
    
    -تحقيقات شما در حوزه زنان مسلمان و انطباق آموزه هاي اسلام با حقوق برابر زنان بوده است. براساس آنچه شما تحقيق كرده ايد آيا حقوق زنان در تضاد با آموزه هاي اسلامي است. آيا آموزه هاي مذهبي بخشي از حقوق زنان را در برابر مردان ناديده گرفته است؟
    
    به هيچ وجه آموزه هاي اسلامي خصوصاً آموزه هاي شيعه با آنچه زنان به عنوان حقوق برابر خود طلب مي كنند، در تضاد نيست. من هم اكنون در دانشگاه يورك تدريس مي كنم به دولتمردان و دانشجويان انگليسي مي گويم شما به حقوقي كه اسلام به زنان داده نگاه كنيد و ياد بگيريد. من معتقدم برخي حقوقي كه زن مسلمان از 14 قرن پيش به دست آورده، هنوز يك زن انگليسي از آن برخوردار نيست. من احتياجي نمي بينم كه بگويم حقوقي كه زنان ايراني طلب مي كنند يك حقوق مدرن است. توصيه مي كنم از آموزه هاي اسلامي ياد بگيرند كه زنان چه حقوقي دارند. براساس تحقيقاتي كه كرده ام، نمي توانم تضادي بين آنچه اسلام بيان مي كند و آنچه زنان طلب مي كنند، پيدا كنم. مشكل اينجا است كه ما نتوانسته ايم اين حقوق را از منابع اسلامي اخذ بكنيم، با آنچه رايج جامعه است تطبيق بدهيم و آن را به درستي اجرا كنيم. بنابراين تضادي بين حقوق زنان و آنچه اسلام بيان مي كند، وجود ندارد.
    
    - در ميان كشورهاي خاورميانه فعاليت زنان سه كشور تركيه، ايران و پاكستان بيش از همه مورد توجه است. در تركيه زنان مسلمان يك سيما از فعاليت هاي خود را نشان داده اند. در ايران يك چهره و در پاكستان روي ديگري به نمايش گذاشته شده است. فعاليت زنان مسلمان در اين سه كشور تفاوت ها و تشابهاتي دارد. ايران ميان دو كشور تركيه و پاكستان ايستاده است. شما كه در حوزه تمدني خاورميانه فعاليت علمي داشته ايد در مقايسه فعاليت زنان اين سه كشور چه تفاوت ها و تشابهاتي بين فعاليت زنان ايران با تركيه از يك طرف و ايران و پاكستان از طرف ديگر وجود دارد؟
    
    باز هم تاكيد مي كنم و ترديدي در آن نمي بينم كه فعاليت زنان ايراني فعاليتي تحسين برانگيز است.
    
    - فعاليت هاي زنان ايراني چه مزيتي دارد كه شما اين گونه آنها را ستايش مي كنيد؟
    
    اين درست است كه زنان تركيه يي از حق انتخاب كردن و حق انتخاب شدن و حقوق برابر قابل توجهي برخوردار بوده اند تفاوت مساله اينجا است كه به دست آوردن اين امتيازات محصول و دسترنج فعاليت زنان تركيه نبوده است. زنان ايراني مزيتي كه دارند اين است كه خودشان آستين را بالازده اند و براي استيفاي حقوق شان وارد فعاليت هاي مدني و مسالمت آميز شده اند. اگر يك زن تركيه يي به مقام نخست وزيري هم مي رسد به خاطر اين است كه 80 سال پيش به اين امتيازها دست يافته است. در پاكستان گرفتاري هاي زنان بسيار زياد است چون دولتي كه در پاكستان بر سر كار است دولتي دموكراتيك نيست و زنان پاكستاني هم نمي توانند به راحتي براي استيفاي حقوق خودشان تلاش كنند. دولت پاكستان چون دولتي دموكراتيك نيست نه تنها حقوق زنان را با مخاطره مواجه مي كند بلكه نسبت به حقوق اقليت ها هم به بدترين شكل ممكن عمل مي كند.
    
    - البته نبايد توقع داشت كشوري كه چند سال است زنان را از مطبخ به عرصه هاي اجتماعي كشانده با كشوري كه 80 سال است حقوق زنان در آن رعايت مي شود برابر بگيريم. چون باورها بر اين امر استوار است كه اين انقلاب 57 بود كه توانست زنان را به صحنه فعاليت هاي سياسي و اجتماعي بياورد؟
    
    اگر بخواهيم اين گونه نگاه كنيم من معتقدم فعاليت زنان ايراني به قرن نوزدهم ميلادي برمي گردد. اين زنان ايراني بودند كه براي استيفاي حقوق شان كالسكه شاه را گرفتند و نسبت به تضعييع حقوق شان اعتراض كردند و اين زنان ايراني بودند كه دوشادوش مردان در انقلاب مشروطيت مبارزه كردند. بنابراين فعاليت زنان ايراني تازه نيست مادربزرگ من به تضييع حقوق زنان اعتراض مي كرد تا حالاكه خود من يك مادربزرگم. اگر شما مي بينيد زنان ايراني به موفقيت هاي بي نظيري دست پيدا كرده اند به خاطر ريشه دار بودن فعاليت هاي آنان است: فعاليت هايي كه فراتر از ده سال، بيست سال و سي سال است. اين آزاديخواهي و برابري طلبي قدمت طولاني دارد بنابراين اگر ما بخواهيم تلاش هاي زنان به ثمر بنشيند فعاليت هاي آنان بايد دو ويژگي و دو مشخصه بارز را داشته باشد: نخست ريشه دار بودن است كه در ايران وجود دارد دوم فضا و امكانات براي فعاليت است كه امكانات دير به زنان ايراني رسيد بنابراين در اينكه زنان ايراني به موفقيت مي رسند، ترديد ندارم.
    
    
     كيوان مهرگان
    
□

 روزنامه اعتماد، شماره 1608 به تاريخ 16/11/86، صفحه 6 (سياسي )