تولد فوزيه مجد ( - 1317) -آهنگساز، پژوهشگر و مؤلف
ازآثار: قطعات «شب كوك»، «دوزخ شرری زرنج بیهوده ماست» و «سوئیت ایرانی» و كتاب¬های «نفیرنامه»، «ایرنا» و «پایكوبی در دهكده»
برلین و خانواده ی مجد، در 6 تیر 1317 شاهد تولد دختری بودند که بعدها یکی از نام آوران شد. فوزیه هنوز یک سال داشت که جنگ دوم جهانی، در بیشتر کشورهای جهان آغاز گردید و خانواده در جستجوی مکانی امن برای زندگی، به ایران که از آتش جنگ در امان بود، بازگشتند. عشق به موسیقی در وجود فوزیه از کودکی نمایان بود و ساز پیانو، انتخابی برای شروع فعالیت در این زمینه، که از طرف خانواده به او پیشنهاد شد.
فوزیه، تحصیل در مدرسه ی ژاندارک را همراه با نواختن پیانو آغاز کرد. آشنایی با امانوئل ملیک اصلانیان و درک آموخته های او، نه فقط تحولی در نوازندگی، که تفکری جدید در موسیقی برای فوزیه به وجود آورد. پیانیستی توانا، نوازنده ای برجسته و انسانی عمیق که در سطح جهانی اعتبار و اهمیتی خاص داشت و تکنیک نوازندگی او، منحصر به فرد و با الهام از عرفان شرق بود. اما متاسفانه در ایران، چنان که باید ارج ندید. ملیک اصلانیان به شاگردانش می آموخت که هنگام نوازندگی، از انرژی فکر در هدایت انگشتان دست استفاده کنند و بنا بر اعتقاد فوزیه مجد، این استاد برجسته، از تمام پیانیست هایی که او در داخل و خارج ایران می شناخت، تواناتر و معتبرتر بود.
فوزیه، در سال های پایانی دهه ی 1320، برای تحصیل موسیقی به انگلستان رفت و در مدرسه ی "مورتون هال" و دانشگاه "ادینبورو" مشغول شد. سپس برای ادامه ی تحصیل، فرانسه را برگزید و از نادیا بولانژه (یکی از مهم ترین معلمان تاریخ موسیقی)، آموخت بعد هم در سال 1342، به توصیه و تشویق فریدون رهنما پس از فراغت از تحصیل، به ایران بازگشت.
این بانوی موزیسین، نه تنها نوازنده و آهنگساز، که پژوهشگر، مولف و از اولین منتقدان جدی موسیقی در ایران محسوب می شود. او سال ها با نام مستعار "فلورستان"، به نوشتن نقدهای موسیقی در کیهان انگلیسی می پرداخت.
اما اولین اثر آهنگسازی جدی او که در پانزده سالگی و به سفارش مدرسه ی "مورتون هال" ساخته شد، حاوی قطعاتی پیانویی بود که در استودیوی کمپانی معروف "هیز مسترز وویس" ضبط شد و متاسفانه امروز از آن نشانی نیست. در فاصله ی سال های 1342 تا 1350، بیشتر آثار آهنگسازی فوزیه مجد شکل می گیرند. ساخت موسیقی متن دو فیلم از فریدون رهنما به نام های "پسر ایران از مادرش بی خبر است" و "سیاوش در تخت جمشید"، قطعات: "شب کوک"، "دوزخ شرری ز رنج بیهوده ی ماست" و... .
دهه ی 1350، مصادف بود با تاسیس مرکز حفظ و اشاعه ی موسیقی ملی زیر نظر مهدی برکشلی، داریوش صفوت و نورعلی برومند، که در آن جا، بخشی نیز به پژوهش و گردآوری موسیقی های نواحی اختصاص پیدا کرد. متعاقب آن، فکر تحقیق بر موسیقی اقوام در ذهن فوزیه مجد شکل گرفت و با سفر به خراسان، سیستان و بلوچستان، هرمزگان و بوشهر همراه با تیمی که خود پدید آورده بود، مجموعه های کم نظیر از اجرای موسیقی نواحی، اقوام و ردیفی را گردآوری کرد. جمع آوری ردیف های "سعید هرمزی"، "یوسف فروتن"، "عبدالله دوامی"، "نورعلی برومند" و نمونه های موسیقی محلی خراسان مثل اجراهایی از "حسین یگانه"، "الیاقلی یگانه"، "مختار زنبیل باف"، "حمرا گل فروز"، "نظرمحمد سلیمانی" و...، از مهم ترین دستاورد سفر و پژوهش های این بانوی هنرمند است.
فوزیه مجد، در مقام آهنگساز، با درکی درست از موسیقی مدرن جهان و زیربنای فکری انواع موسیقی در ایران، چنان آهنگسازی می کند که نه تقلیدی ست از میراث کهن موسیقی ایران و نه نمونه برداری از فرمول های موسیقی مدرن جهان؛ بلکه فضایی کاملا شخصی و منحصر به فرد، ساختی نو و استفاده ی بدیعی از سازهایی چون تار، دف و هارپ دارد. علاوه بر اجرای برخی از آثار وی در جشن هنر شیراز، "ایرانا برای ستاره ها: گفتگو 88 برای پیانو"، "پایکوبی در دهکده"، "سوئیت ایرانی"، "یرما برای پیانو"، "نفیر نامه" و تعدادی مقاله ی تخصصی موسیقی از آثار منتشر شده ی این بانوی فرهیخته هستند.
انتشار آثار پيانو فوزيه مجد :
فوزیه مجد، آهنگساز و موسیقی شناس برجسته ایرانی نزدیک به سه دهه است که حضور چندانی در صحنه موسیقی ایران نداشته است. وی در انگلستان و فرانسه به تحصیل موسیقی اشتغال داشته و در تهران هم چندی نزد فرامرز پایور و مجید کیانی به آموختن سنتور پرداخته است.
از جمله آخرین فعالیت های او در دهه 1350 می توان به سرپرستی گروهی در رادیو و تلویزیون ملی ایران برای گردآوری موسیقی محلی مناطق مختلف ایران اشاره کرد. وی در آهنگسازی نیز فعالیت های قابل توجهی داشته و شماری از ساخته های او در برنامه های جشن هنر شیراز به وسیله ارکستر مجلسی رادیو و تلویزیون ملی ایران به اجرا در آمده است.
سکوت نسبتاً طولانی فوزیه مجد تقریبا در سال های پایانی دهه 1370 شکسته شد؛ زمانی که نت تعدادی از از کارهای پیانوی او به وسیله انتشارات ماهور به چاپ رسید و به فاصله کوتاهی مقاله های او در فصلنامه موسیقی ماهور و سی. دی. هایی از آثاری که سال ها پیش به کوشش او از نواحی مختلف ایران گردآوری شده بود انتشار یافت.
به تازگی همان آثار پیانوی منتشر شده که غالبا در فضایی مدرن و گهگاه با الهام کلی از حال و هوای موسیقی ایرانی آفریده شده، شده توسط دلبر حکیم آوا (پیانیست تاجیک مقیم تهران) ضبط و توسط موسسه فرهنگی هنری ماه ریز به صورت سی دی منتشر شده است. حکیم آوا پیش از این یک رسیتال پیانو ویژه آثاری پیانوی فوزیه مجد در تالار رودکی تهران اجرا کرده بود.
این سی دیِ پنجاه و هفت دقیقه ای که روشن نیست چرا همه عنوان های روی جلد آن به زبان انگلیسی نوشته شده ! دربرگیرنده چهار اثر به نام های «نمایش»، «برای ستاره ها»، «سوییت ایرانی» و «آوازهای پرما» است.
دفترچه ای به دو زبان پارسی و انگلیسی همراه سی دی است که حاوی اطلاعات مفصلی درباره قطعات اجرا شده و همچنین فعالیت های هنری فوزیه مجد و دلبر حکیم آوا است.
فوزیه مجد متولد 1317 در تهران است که از کودکی نواختن پیانو را آغاز کرد. تحصیلات ابتدایی موسیقی او در انگلستان صورت گرفت و دوره عالی موسیقی را در فرانسه گذراند. از سال 1331 آهنگسازی و نوازندگی را بصورت حرفه ای و از سال 1351 سفرهای پژوهشی خود به استانهای خراسان و سیستان و بلوچستان را آغاز کرد.
برچسبها:
امانوئل ملیک اصلانیان,
پري بركشلي,
مهدی برکشلی,
فوزيه مجد