اسفندیار رحیم مشایی (زادهٔ آبان ۱۳۳۹ در روستای مشا از توابع رامسر) سیاست‌مدار ایرانی و رئیس دبیرخانهٔ جنبش عدم تعهد، مشاور رییس‌جمهور، دبیر کمیسیون فرهنگی دولت، ریاست شورای هماهنگی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، ریاست گروه مشاوران جوان ریاست جمهوری، رئیس کارگروه زیارت و فرهنگ رضوی، جانشین رئیس‌جمهور در شورای عالی امور ایرانیان خارج از کشور، رئیس مرکز ملی جهانی‌شدن، رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت ایران و نماینده ویژه رئیس‌جمهور در امور خاورمیانه است.
دختر ايشان و پسر دكتر محمود احمدي نژاد باهم ازدواج كرده اند و داراي يك نوه مشترك هستند .
او در زمان شهرداری محمود احمدی‌نژاد رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران بود. در دولت اول احمدی‌نژاد مشایی ریاست سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران را بر عهده داشت. وی در تیرماه ۱۳۸۸ معاون اول رئیس‌جمهور ایران شد. اما پس از یک هفته از حکم حکومتی رهبر ایران، مبنی بر برکناری مشایی از این سمت، رحیم مشایی از پست خود استعفا داد و ساعتی بعد از سوی احمدی‌نژاد به عنوان رئیس دفتر ریاست جمهوری منصوب شد. او در رشتهٔ مهندسی الکترونیک در دانشگاه صنعتی اصفهان تحصیل نموده و پدر عروس احمدی‌نژاد است. از وی به عنوان یار همیشگی محمود احمدی‌نژاد یاد می‌شود. رحیم‌مشایی از سوی اصول گرایان منتقد دولت احمدی نژاد به رهبری طیف موسوم به جریان انحرافی متهم می‌شود.
او در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۲ ایران ثبت نام کرده است.
زندگی
اوان زندگی
اسفندیار رحیم مشایی در آبان ماه سال ۱۳۳۹ در رامسر متولد شد. در نوجوانی به خوبی قرآن را تلاوت می‌کرد و در هیات‌های مذهبی مداحی اهل بیت را می‌گفت. او در زمان پیروزی انقلاب ایران ۱۸ سال داشت. مشایی که در فضای داغ آن روزها از ۱۵ سالگی برای مردم شهر و روستا سخنرانی کرده بود، در بحبوحه انقلاب تبدیل به سخنرانی قهار و محور اقدامات انقلابی شهر شد. راه‌اندازی راهپیمایی‌ها، نوشتن بیانیه‌ها و پخش اعلامیه‌های آیت‌الله خمینی، برگزاری هیأت مذهبی و مراسم خواندن دعای کمیل و ندبه از جمله فعالیت‌های او پیش و در اوایل انقلاب است.
فعالیتها از ۱۳۵۷ تا ۱۳۸۴
او سابقه دستگیری ندارد و خود می‌گوید که چندین بار از خطر ساواک رهایی یافته‌است. مهندسی الکترونیک را از دانشگاه صنعتی اصفهان گرفته‌است و در همین زمان در اطلاعات پایگاه بسیج مسجدالمهدی مرداویج اصفهان و ماجرای مهدی هاشمی حضوری فعال داشت. او نیز چون دیگر همراهان احمدی نژاد، در سال‌های ۶۵-۶۶ دوباره به تحصیل روی آورده است. وی پیش از تاسیس وزارت اطلاعات به سیستم اطلاعات-امنیتی که در کشور توسط نهادهایی چون سپاه راه اندازی شده بود، پیوست. رحیم مشائی در اطلاعات سپاه رامسر به فعالیت پرداخت. وی سپس به دلیل بحرانی که اوایل انقلاب علی الخصوص در سال‌های ۵۸ تا ۶۱ گریبان مناطق کردنشین را گرفته بود، به دعوت سردار محمدرضا نقدی به کردستان رفت تا در سمت معاون اطلاعات واحد کومله اطلاعات سپاه مستقر در قرارگاه حمزه سیدالشهداء شروع به فعالیت کند. مقارن با فرمانداری محمود احمدی نژاد در ماکو، وی عضو شورای تامین استان آذربایجان غربی بود. حسین الله کرم درباره آشنایی احمدی نژاد و مشائی می‌نویسد: «احمدی‌نژاد فرماندار خوی بود و مشایی عضو شورای ویژة تأمین استان. این آشنایی سبب گشت تا بعدها احمدی‌نژاد (شهردارتهران) به سبب شناختی که از سبک کار فرهنگی موفق او در کردستان داشت او را به سازمان فرهنگی- هنری شهرداری تهران فراخواند.» وی با نام مستعار مرتضی محب الاولیاء در مناطق کردنشین به اقدامات امنیتی-اطلاعاتی دست زد. او با نام اصلی اش یعنی اسفندیار رحیم مشائی عضو شورای تامین استان آذربایجان غربی نیز بود. پس از تشکیل وزارت اطلاعات در سال ۶۳، رحیم مشائی «مسئول تدوین استراتژی نظام جمهوری اسلامی در خصوص اکراد ایرانی» بود. در زمان تصدی «محمد محمدی ری شهری» بر وزارت اطلاعات، وی مسئولیت «مناطق بحرانی کشور» و را عهده دار بود. او همچنین از موسسین «موسسه مطالعات علمی» (در سال ۷۶) وابسته به وزارت اطلاعات است که عمده فعالیت اش تحقیق و پژوهش و ارائه راهکار در خصوص مسائل قومیت‌های ایرانی، شناخت بیشتر آنان و همبستگی ملی است. وی سپس به وزارت کشور رفت و در دوران تصدی علی محمد بشارتی مدیرکل اجتماعی وزارت کشور شد و از آنجا به رادیو پیام و سپس به شهرداری منتقل شد. رحیم مشائی تا اسفندماه سال ۱۳۸۸ به مدت ۲۰ سال، مدیر مسئول ماهنامه «سروه» بود. این نشریه با گستره توزیع بین‌المللی در ایران و جهان منتشر می‌شود. زبان آن کردی سورانی است و به گویش کرمانجی نیز ده صفحه مطلب منتشر می‌کند که اخیرا به صورت ویژه نامه کرمانجی ضمیمه مجله می‌شود. همچنین سرمقاله نشریه علاوه بر کردی به زبان فارسی هم درج می‌شود. مشخصا در میان بدنه وزارت اطلاعات از او به عنوان کارشناس مسائل کردستان یاد می‌شود.
دوره اول ریاست جمهوری احمدی نژاد
اسنفدیار رحیم مشائی با آغاز به کار دولت نهم و به دلیل آشنایی پیشین رئیس جمهوری با وی، در بدنه دولت جذب شد و ریاست سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری را عهده دار شد. وی همچون غلامحسین الهام چندین شغل دارد؛ رییس مرکز مطالعات جهانی شدن، جانشین رئیس جمهور در شورای عالی ایرانیان خارج از کشور، عضو شورای نظارت بر صداوسیما، عضو شورای فرهنگی دولت، نماینده رئیس جمهور در شورای نظارت بر سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، عضو کمیسیونهای اقتصاد وفرهنگی دولت و در آخر ریاست کمیته عالی در مورد طرح خط لوله گاز ایران-پاکستان-هند، از جمله این مشاغل است. رحیم مشائی همچنین عضو هیأت مدیره موسسه «رایانه شهر» است. مدیر عامل این موسسه که در زمینه‌های مختلف علوم کامپیوتری فعالیت می‌کند فردی به نام «خسرو کاظم آذربایجان» است و مشائی در کنار افرادی چون حمید بقایی، کاظم کیاپاشا، مجیدرضا ربیعی و...، هیأت مدیره آن را تشکیل می‌دهند.
ریاست سازمان میراث فرهنگی
در دوران ریاست مشایی در سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اقدامات زیر انجام شد:
آبگیری سد سیوند
موافقت با آبگیری سد سیوند اقدامی بود که انتقادات فراوانی را از مشائی به همراه داشت. مشائی در این باره در زمستان سال ۸۵ گفته بود: «وظیفه ما این بود که یک بررسی کارشناسی دقیقی از منطقه انجام بدهیم به همین دلیل سازمان میراث فرهنگی با تحرک بسیار خوب سیزده هیأت کارشناسی داخلی و خارجی، جلوی آبگیری را گرفتیم. بارها در چند مرحله. » اما سرانجام سازمان با توجه به مصالح ملی رضایت داد که وزارت نیرو سد را آبگیری کند. سد سیوند در ۹۵ کیلومتری شمال شیراز، پنجاه کیلومتری تخت جمشید و در حدود هفده کیلومتری پاسارگاد، بر روی رودخانه سیوند و درون منطقه‌ای که به تنگه بُلاغی معروف است، ساخته شده است. فاصله دهانهٔ سد سیوند تا آثار و سازه‌های اصلی پاسارگاد نزدیک به هفده کیلومتر و بنا به نظر کارشناسان، خط پایان آبگیری دریاچه پشت آن - که رو به دشت مرغاب دارد - نزدیک به هفت یا نه کیلومتر است در حالی که بنا به نظر پاره‌ای دیگر از کارشناسان در صورتی که سد با کل ظرفیت آب گیری شود دریاچه‌ای که پشت آن به وجود می‌آید در نزدیکی چهار کیلومتری آرامگاه کورش میایستد. با آبگیری سد سیوند بیش از هشت هزار اصله درخت پانصد ساله از بین رفت و همچنین چندی پیش اعلام شد که ساختمان آرامگاه کوروش نم کشیده‌است
- حراج سر سرباز هخامنشی
- ماجرای غرامت‌گیری موزه‌های آمریکا از جمله دانشگاه شیکاگو از ایران مربوط به انفجار بمبی در اورشلیم در تاریخ ۴ سپتامبر ۱۹۹۷ بود که آن را به حماس و حمایت دولت ایران نسبت داد عبدالله شهبازی عدم اقامه دعوی توسط مشایی علیه موزه‌های آمریکایی به دلیل تاراج ده‌ها هزار لوح گلی دوران هخامنشی که تنها ۳۰۰ لوح در سال ۱۳۸۳ به ایران برگردانده شده بود را مطرح کرد.
- عزل و نصب مدیران سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و ممنوع المصاحبه کردن آنان و بدنه کارشناسی این سازمان جهت انتقال اطلاعات حساب شده و قابل کنترل از طریق روابط عمومی سازمان.
- سرقت نسخه رونوشت از کتاب «قانون» ابوعلی سینا در هفته میراث فرهنگی در دوران ریاست او اتفاق افتاد. این سرقت نه تنها توسط مسئولان اعلام نشد، بلکه رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان در پاسخ به خبرنگاری که درباره صحت این سوال پرسیده بود، گفت: «پرسیدن این سوال حسن نظر نیست چرا که اگر یک پرسش برای مجموعه‌ای زیان داشته باشد، نباید آن را مطرح کرد.» این مدیر این سرقت را طبیعی دانسته و گفته بود: «در زمان سرقت دو نفر از نیروهای یگان حفاظت در موزه حضور داشته‌اند. اما متوجه موضوع نشده‌اند و در نخستین گام همین دو نفر باید پاسخگو باشند که چرا این اتفاق رخ داده‌است.» او درباره سرقت کتاب ابوعلی‌سینا گفته بود: «آرامگاه بوعلی‌سینا حتی به سیستم برق اضطراری نیز مجهز نبوده، بنابراین وقوع این سرقت هیچ تعجبی ندارد.»
کتیبه هخامنشی خارک
در خردادماه ۸۷، کتیبه هخامنشی خارک که اواخر سال ۸۶ در پی احداث جاده‌ای توسط وزارت نفت، در این جزیره تاریخی کشف شده بود، توسط برخی افراد ناشناس با یک شی نوک تیز تخریب شد. باستان شناسان از این کتیبه که به خط فارسی باستانی بود به عنوان سندی دیگر بر نام خلیج فارس یاد می‌کردند، که در یورش افراد ناشناس از بین رفت. این موارد را باید به همکاری نزدیک سازمان با شرکت «توسعه جهانگردی و ایرانگردی» افزود. این شرکت با مدیریت مهدی جهانگیری معاونت سابق سرمایه گذاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری پس از ابلاغ اصل ۴۴ توسط رهبر جمهوری اسلامی در یک معامله درون سازمانی، هرچه که بود را در مالکیت خود گرفت. شرکت تخصصی توسعه ایرانگردی و جهانگردی از نوع سهامی خاص و ماموریت‌ها و وظایف آن، برنامه ریزی و توسعه زیرساخت‌های صنعت گردشگری از قبیل مراکز اقامتی، اردوگاه گردشگری (کمپینگ) و حمام‌های آب معدنی، مجتمع‌های خدماتی رفاهی بین راهی، مناطق نمونه گردشگری، مجتمع‌های سیاحتی و تفریحی، تاسیسات و تجهیزات جابه جایی گردشگری و اجرای طرح‌ها و پروژه‌ها از طریق عقد قرارداد با پیمانکاران و مشاوران صلاحیت دار است. این شرکت جز در استان‌های تهران، لرستان، گلستان، آذربایجان غربی، کهگیلویه و بویر احمد و خراسان شمالی، در ۲۳ استان دیگر شعبه دارد و هتل صخره‌ای کندوان، شرکت توسعه فن آوری اطلاعات میراث آریا، شرکت توسعه مهمانخانه‌های پردیسان، شرکت هتل‌های بین‌المللی راحت، شرکت سرمایه گذاری پاد، شرکت توسعه هتل‌های شرق ایران، هتل بین‌المللی لاله تهران، هتل لاله یزد، هتل لاله چابهار، هتل بین‌المللی سرعین و همچنین مجمتع آبدرمانی سبلان و... را خرید و فروش کرده‌است.
سازمان حج و زیارت
در سال ۱۳۸۸ دولت طی آیین نامه‌ای سازمان حج و زیارت را به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ملحق نمود و مشایی نیز بلافاصله رییس این سازمان را تغییر داد. این تغییر ایتدا با مخالفت محمد ری‌شهری مواجه شد و در نهایت با دخالت رسمی سید علی خامنه‌ای این تصمیم لغو شد.
دیگر موارد
- ساخت مترو در زیر چهار باغ اصفهان
- عدم تغییر آمار ورودی و خروجی گردشگران در ایران.
معاونت اولی رئیس‌جمهور
مشایی در ۲۷ تیر ۱۳۸۸ به عنوان معاون اول رئیس‌جمهور در دولت دهم معرفی شد. این انتخاب با مخالفت‌های فراوانی در طیف مخالفان و حتی برخی از حامیان احمدی‌نژاد روبرو شد، تا آنجا که حتی ناصر مکارم شیرازی، مرجع تقلید شیعه، تصدی او را نامشروع اعلام کرد و محمدحسن ابوترابی‌فرد نایب رئیس اول مجلس از دستور سیدعلی خامنه‌ای برای برکناری مشایی و استفاده نکردن از او در هیچ پستی خبر داد. سید احمد خاتمی نماینده مجلس خبرگان و امام جمعه تهران برکناری مشایی را آزمون ولایتمداری احمدی‌نژاد خواند. با این حال احمدی‌نژاد و مشایی در روزهای بعد بر تصمیم خود پافشاری کردند. علی مطهری نماینده اصولگرای مجلس گفت برای سئوال از رئیس‌جمهور در مجلس تلاش می‌کند. سئوال نمایندگان مجلس از رئیس‌جمهور تاکنون در جمهوری اسلامی سابقه نداشته‌است. پس از خودداری احمدی‌نژاد از اجرای دستور رهبر اعتراضاتی در جلسه هیئت دولت نیز ایجاد شد و پس از آنکه احمدی‌نژاد اداره جلسه را به مشایی سپرد، وزرا در اقدامی هماهنگ جلسه دولت را ترک کردند.
سرانجام در روز جمعه ۲ مرداد ۱۳۸۸ دفتر حفظ و نشر آثار علی خامنه‌ای، متن دستور رهبر ایران خطاب به احمدی‌نژاد در مورد لزوم برکناری رحیم مشایی از سمت معاونت اول رئیس جمهور را منتشر کرد. این نامه تاریخ ۲۷ تیرماه را دارد و شش روز پیش از انتشار به احمدی‌نژاد ابلاغ شده بود. این در حالی است که احمدی‌نژاد در ۳۰ تیر، یعنی سه روز پس از صدور دستور خامنه‌ای، گفته بود که مشایی در سمت معاون اول رئیس جمهور به خدمات خود ادامه می‌دهد. ساعاتی بعد از اعلام رسمی این دستور، مجتبی ثمره هاشمی دستیار ارشد رئیس‌جمهور از قول مشایی گفت که او مطیع امر رهبر است و خود را معاون اول رئیس‌جمهور نمی‌داند. واحد مرکزی خبر، متعلق به صداوسیمای ایران جملاتی را که ثمره هاشمی در جمع خبرنگاران از رحیم‌مشایی نقل کرد، به همراه «بسمه تعالی» در ابتدا و نام مشایی در انتهای آن، ابتدا به عنوان «اطلاعیه» و کمی بعد با انتشار اصلاحیه‌ای به عنوان «متن کناره‌گیری» مشایی منتشر کرد. روز بعد در نامه احمدی‌نژاد به خامنه‌ای استعفای مشایی بطور رسمی اعلام شد. در ۳ مرداد، مشایی در نامه‌ای به رئیس‌جمهور، رسماً استعفای خود را اعلام کرد.
چند روز پس از برکناری مشایی از پست معاونت اولی ریاست جمهوری و انتصاب به ریاست دفتر ریاست جمهوری، محمود احمدی نژاد، غلامحسین محسنی اژه‌ای وزیر اطلاعات ایران را که یکی از مخالفان مشایی در دولت بود را برکنار کرد. محمد حسین صفار هرندی نیز که از اعتراض کنندگان به معاونت اولی مشایی بود استعفای خود را تسلیم دولت کرد. انتصاب مشایی به ریاست دفتر احمدی‌نژاد نیز با واکنش تند برخی اصولگرایان روبرو شد بطوریکه جامعه اسلامی مهندسین از احزاب اصلی طیف اصولگرا و حامی احمدی‌نژاد در نامه‌ای به رئیس‌جمهور نسبت به تکرار سرنوشت بنی‌صدر و مصدق هشدار داد.
دوره دوم ریاست جمهوری احمدی نژاد
مشایی از ۲۸ شهریور ۱۳۸۸ تا فروردین ۱۳۹۰ ریاست نهاد ریاست جمهوری را برعهده داشت.
خانه نشینی احمدی‌نژاد
پس از غیبت ۱۱ روزه محمود احمدی نژاد در اردیبهشت ماه ۱۳۹۰ در اعتراض به بازگشت حیدر مصلحی به وزارت اطلاعات توسط آيت الله خامنه‌ای، حامیان مقام معظم رهبري نظیر احمد علم‌الهدی، مصباح یزدی، حسین همدانی، عباس سلیمی نمین، محمدحسین صفارهرندی، روح الله حسینیان، محمدتقی رهبر، احمدرضا رادان، اسدالله ایمانی، حداد عادل، حسین طائب، حبیب‌الله عسگراولادی، حسن فیروزآبادی، داوود احمدی نژاد، مهدی خورشیدی، اسدالله بادامچیان، علیرضا زاکانی، هاشمی شاهرودی، ابراهیم امینی، جوادی آملی، مهدی کوچک‌زاده، مرتضی آقاتهرانی، حسین سبحانی‌نیا، علی فلاحیان، غلامحسین محسنی اژه‌ای، سعید ابوطالب، عماد افروغ، سید یحیی صفوی، علی لاریجانی، جعفر شجونی، نوری همدانی، محمدرضا نقدی، علیرضا پناهیان، مکارم شیرازی، احمد جنتی، محمد یزدی، محسن رضایی، کاظم صدیقی، غلامحسین الهام، فاطمه رجبی، علی مطهری، عباس جعفری دولت آبادی، صادق لاریجانی، محمدجواد لاریجانی، مجتبی ذوالنور، محمدباقر قالیباف، سید حمید روحانی، محمدرضا باهنر، احمد توکلی، منصور ارضی، سعید حدادیان، احمد خاتمی، محمدعلی جعفری، حسین الله‌کرم، آیت‌الله مهدوی کنی، حسین شریعتمداری و حمید رسایی علیه اسفندیار رحیم مشایی و جریانی موسوم به جریان انحرافی موضع گیری کردند
در این موضع گیری‌ها مشایی به فساد مالی، ارتباط با آمریکا و اسرائیل، ارتباط با رمالان، جن گیران و مرتاضان، عرفان گرایی، تلاش برای تقلب در انتخابات مجلس، زنده کردن فرهنگ ایران باستان و مکتب ایرانی، لیبرال بودن و مخالفت با روحانیت و ولی فقیه متهم شد
هم چنین سایت‌ها و خبرگزاری‌های وابسته به مشایی فیلتر و از دسترس خارج شدند.
عباس امیری فر از نزدیکان مشایی و امام جماعت نهاد ریاست جمهوری به علت ارتباط با انتشار سی دی ظهور بسیار نزدیک است، بازداشت شده و از سوی دادگاه ویژه روحانیت تحت بازجویی قرار گرفت.
اعطای نشان فرهنگ
محمود احمدی نژاد در مراسم ملی استقبال نوروز، نشان فرهنگ را به اسفندیار رحیم‌مشایی رئیس دبیرخانه کشورهای عضو جنبش عدم تعهد اهدا کرد. اعطای نشان فرهنگ به مشایی در جلسه هیئت دولت تصویب شده بود.
انتخاب به عنوان رییس دبیرخانه جنبش عدم تعهد
محمود احمدی نژاد در حکمی اورا به عنوان رییس دبیرخانه جنبش عدم تعهد منصوب کرد که در آن تعاریف زیادی از اوشده بود.
مشایی هم اکنون مسئولیت‌های زیر را برعهده دارد:
- رئیس دبیرخانهٔ جنبش عدم تعهد (۱۱ آذر ۱۳۹۱)
- رئیس دفتر رئیس‌جمهور (۳ مرداد ۱۳۸۸-۱۱ آذر ۱۳۹۱)
- نمایندگی ویژه رئیس‌جمهور جهت تصمیم‌گیری در مورد نحوه اجرای اختیارات هیأت وزیران در امور نفت (۳۰ مهرماه ۱۳۸۸)
- ریاست شورای هماهنگی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی (۱۰ آبان ۱۳۸۸)
- دبیر کمیسیون فرهنگی دولت (۱۹ آذرماه ۱۳۸۸)
- ریاست گروه مشاوران جوان ریاست جمهوری (۶ اسفند ۱۳۸۸)
- مسئولیت انتصاب مدیر عامل صندوق مهر امام رضا
- مسئولیت کنترل و نظارت مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری
- نماینده تام الاختیار رئیس‌جمهور در ستاد مرکزی راهیان نور
- رئیس کارگروه زیارت و فرهنگ رضوی
- عضویت در شورای فرهنگی دولت با حکم رئیس جمهور
- رئیس کمیته عالی در مورد طرح خط لوله گاز ایران – پاکستان - هند
- نماینده رئیس‌جمهور در شورای نظارت بر صدا و سیما
- جانشین رئیس‌جمهور در شورای عالی امور ایرانیان خارج از کشور (۸ مرداد ۱۳۸۵)
- رئیس مرکز ملی جهانی‌شدن (۹ دیماه ۱۳۸۶)
- عضو کمیسیون اقتصادی دولت
- نظارت برکار سخنگوهای دولت و رئیس شورای اطلاع رسانی دولت
- نماینده ویژه رئیس‌جمهور در امور خاورمیانه
برچسب‌ها: اسفنديار رحيم مشايي, دكتر محمود احمدي نژاد, انتخابات دوره یازدهم ریاست جمهوری, آيت‌الله خامنه‌اي
