کوروش نیکنام (زاده ۲۰ تیر ١٣٣٣ هجری خورشیدی در یزد)، موبدیار، نویسنده و پژوهشگر فرهنگ ایران باستان است. او تحقیقات و مقالات بسیاری پیرامون تاریخ ایران و دین زرتشتی دارد و مدرک دکترای خود را در رشته دكترای فلسفه زرتشت در سال ۱۳۸۰ هجری خورشیدی دریافت کرده و در هفتیمن دوره مجلس شورای اسلامی نماینده زرتشتیان بوده‌است.
کوروش نیکنام، فرزند خدارحم، در دوره‌ی هفتم مجلس با ۶۷۳۹ رای که برابر با ۷۵ /۳۳ درصد آرا بود، به مجلس راه یافت. او پنجمین نمانیده زرتشتیان در مجلس شورای اسلامی است.
او درباره‌ی مهم‌ترین خویشکاری نمایندهی زرتشتیان در مجلس گفت: «به باور من نمایندهی زرتشتیان در مجلس باید بیشتر، نمایندهی فرهنگ، دین و اخلاق زرتشتی باشد تا نمایندهی جایگاه علمی و برتری در دانش و تکنیک در هر رشته‌ی مورد نیاز برای وزارتخانه‌های ایران.»
«نیکنام»، معرفی دین و آموزه‌های زرتشت به جوانان و مردم، تلاش برای برقراری حقوق برابر میان زرتشتیان و دیگر شهروندان ایرانی، کمک به ثبت ملی و جلوگیری از دست‌درازی به آثار باستانی ایران، را از خویشکاری‌های نمایندهی زرتشتیان در مجلس برشمرد.
او در گفت‌وگویش با «امرداد» گفت: «نمایندهی فرهنگ زرتشتی در مجلس باید در سخنرانی‌ها و گفت‌وگوهای خود، کاری کند که دین وآموزه‌های زرتشت بیش از پیش به نمایندگان مردم و به ویژه جوانان ایرانی معرفی شود.»
به گفته‌ی وی نمایندهی زرتشتیان باید کاری کند که هر فرد زرتشتی در ایران همانند دیگر شهروندان ایرانی از حقوق برابر(مساوی) برخوردار شود. میراث فرهنگی نیاکان ما که زمانی به انگیزه‌ی تمدن‌سازی و به دست زرتشتیان ایران پی‌ریزی شده، شناسایی شده و پس از ثبت در آثار ملی توسط سازمان میراث فرهنگی به خوبی محافظت شود نه اینکه هر روز شاهد شکستن دست تندیسی باشیم یا از ویرانی میراثی باخبر شویم اما در مجلس بی‌تفاوت، باشیم.
وی در همین‌باره می‌افزاید: «نمایندهی زرتشتیان در مجلس باید با تهمت‌ها و بی‌مهری‌هایی که خواسته یا از روی ناآگاهی توسط مغرضان و تعصب بیگانگان بر پیکر فرهنگ زرتشتی وارد می‌شود به ویژه در نشست‌ها و کنفرانس‌های دانشگاهی، به خوبی دفاع کند.»
این نمایندهی مجلس هفتم، خسرو دبستانی، افلاتون ضیافت و فرامرز پوررستمی از تهران، نوذری و مهران غیبی از کرمان و جهانگیر اخترخاوری از کرج را به عنوان رقبای انتخاباتی‌اش نام برد.
کوروش نیکنام، که از ۷ خوردادماه ۱۳۸۳ به مجلس راه پیدا کرده، درباره‌ی کارهایی که در زمان نمایندگی‌اش آن‌ها را آغاز کرده اما نتوانسته همه را به سرانجام برساند، سخن گفت.
او از دنبال نشدن این پروژه‌ها گله‌مند بود و در انتقاد به نیمه‌کاره ماندن طرح آمارگیری زرتشتیان، گفت: «تعجب من این است که چرا نمایندگان انجمن‌ها که آن را پیشنهاد و قطعنامه کرده بودند در نشست‌های بعدی چیزی را پیگیری نکرده و روی آن پافشاری نکردند.»
آمارگیری از زرتشتیان ایران، تلاش برای بازپس‌گیری دارایی‌های بنیاد موقوفه‌ی خیریه گیو، درخواست ثبت نشریه‌ی پارسیان یزد در ردیف بودجه‌ی مطبوعات وزارت ارشاد، فرستادن درخواست به شورای عالی انقلاب فرهنگی برای ثبت زادروز و روز درگذشت اشوزرتشت در گاهشمار ایرانی و تلاش برای برگزاری نخستین همایش موبدان، از کارهایی است که کوروش نیکنام می‌گوید، در دوره‌ی او آغاز شده و نیاز بوده است تا نمایندهی بعدی، آن‌ها را پیگیری کند.
در همان زمان، انجمن زرتشتیان تهران، پرداخت دستمزد آمارگیران را که میزان قابل‌توجهی هم بوده، پذیرفت و به گفته‌ی «نیکنام»، مرحله‌ی نخست آن، یعنی آمارگیری از زرتشتیان تهران و شهرستان‌ها، در دوران نمایندگی او کم‌وبیش به پایان رسید اما برنامه‌ریزی برای بهره‌گیری از این داده‌ها، به دلایل نامعلومی دنبال نشد.
کوروش نیکنام در این باره به «امرداد» گفت: «با این داده‌ها بایستی برای برنامه‌ریزی‌های لازم در بخش‌های اجتماعی، اعتقادی، اقتصادی، تحصیلی، بهزیستی و دینی بهره گرفته می‌شد که شوربختانه دنبال نشد.»
نیکنام می‌گوید که برای بازپس‌گیری اموال بنیاد موقوفه‌ی خیریه‌ی گیو، که «از اموال زنده‌یاد رستم گیو جدا بوده و بی‌دلیل مصادره شده‌بود»، نامه‌نگاری‌هایی با بنیاد مستضعفان انجام داده و به «نتیجه‌ی مناسبی» رسیده‌اند. او باور دارد کارها تا جایی پیش رفته که تنها مرحله‌ی پایانی کار، گرفتن «اجازه از مقام معظم رهبری» مانده بود. وی گفت: «همه‌ی مکاتبه و خواسته‌ها را به دفتر رهبری تحویل دادیم ولی افسوس که پیگیری‌ها در دوره‌ی هفتم به پایان رسید و دنبال نشد.»
وی با تاکید بر اینکه همه‌ی نامه‌نگاری‌ها در بایگانی انجمن (زرتشتیان) تهران، گردش 40 موجود است، گفت: «حتا نامه‌ای از بنیاد مستضعفان دریافت کردم که شخص و خانواده‌ای که غیرزرتشتی هستند و ساکن رستم باغ تهران هستند، هیچ ماموریت و نقشی از سوی بنیاد مستضعفان ندارد بنابراین نیازی نیست تا در آن خانه که مربوط به زرتشتیان است ساکن باشند. این نامه را به بنیاد خیریه رستم گیو و همچنین به انجمن تهران داده‌ام. اما پیگیری نشد و این خانه تخلیه نشد و اموال موقوفه گیو را کسی پیگیری نکرد!»
پروژه‌ی دیگری که نیکنام، از آغاز شدن و ادامه نیافتنش ، سخن گفت؛ درخواست مجوز برای نشریه‌ی پارسیان یزد، بود.
در پی نشست‌هایی که میان کوروش نیکنام با مسوولان اداره‌ی بخش مطبوعات وزارت ارشاد، برگزار شد، این نشریه در ردیف نخست صدور مجوز مطبوعات قرار گرفت که باید در دوره‌ی هشتم مجلس، مجوزش صادر می‌شد و نیکنام گفت: «ولی افسوس که نشد.»
آثار
| عنوان کتاب | موضوع | سال انتشار |
|---|---|---|
| از نوروز تا نوروز | آیین ها و مراسم سنتی زرتشتیان ایران | ۱۳۸۱ |
| آیین اختیار | گفتاری پیرامون فرهنگ وفلسفه زرتشت | ۱۳۸۵ |
| اندرزنامه زرتشت | پژوهش در مورد پیام‌های گات‌ها | ۱۳۸۵ |
| طرح اصلاح سالنمای زرتشتیان از سوی کورش نیکنام |
|
کوروش نیکنام در نامه ای به انجمن موبدان تهران، طرحی را برای اصلاح سالنمای زرتشتی ارایه کرده است. در این نامه، نیکنام با بیان اینکه ناهماهنگی هایی در سالنمای کنونی زرتشتیان وجود دارد، می نویسد : «برای اینکه گاهشماری خود را با تقویم خورشیدی و برپایه ی دانش گاهشماری هماهنگ سازیم و بازنگری دیگری پس از تقویم پیش از ساسانی داشته باشیم و ناهماهنگی های یادشده را درست کنیم و در یادگیری اسامی ۳۰ روز ماه نسبت به اعداد تقویم خورشیدی راهکاری ساده تر داشته باشیم که بدانیم روز ۱۳ هر ماه، تشتر، روز ۲۰ هر ماه، ورهرام، روز ۳۰ هر ماه، انارام و ... خواهد بود؛ باید ناهماهنگی های یاد شده در گاهشماری سنتی هماهنگ گردد.» وی با بیان برخی از این ناهماهنگی ها که هم اکنون در سالنمای زرتشتی وجود دارد می نویسد : «در سالنمای زرتشتی شاهد برخی ناهماهنگی ها هستیم. روزهای اول هر ماه زرتشتی باید اورمزد نام داشته باشد ولی در تقویم خورشیدی ۱ فروردین، ۳۱ فروردین، ۳۰ اردیبهشت، ۲۹ خورداد، ۲۸ تیر، ۲۷ امرداد، ۲۶ شهریور، ۲۵ مهر، آبان، آذر، دی و بهمن را باید اورمزد بنامیم و به همین ترتیب ناهماهنگی در بقیه ی روزهای سنتی زرتشتی با تقویم خورشیدی وجود دارد. هموند هیات مدیره ی انجمن موبدان تهران در ادامه به طرح خود اشاره می کند و می نویسد : «چون روز اضافی در فرهنگ گاهشماری اورداد نام دارد که هر چهار سال یکبار (سال کبیسه) به نام روز ۳۰ از ماه اسفند (پس از ۵ روز پنجه) اضافه می کنیم از این واژه (اورداد) برای روزهای اضافی هر ماه در فصل بهار و تابستان استفاده کنیم یعنی روز ۳۱ فروردین را روز اورداد از ماه فروردین بدانیم. روز ۳۱ از ماه اردیبهشت را روز اورداد از ماه اردیبهشت و به همین ترتیب تا پایان شهریور که روز ۳۱ این ماه را نیز اورداد بنامیم با این کار آغاز تمام ماه های ۱۲ گانه ی زرتشتی نیز از اورمزد شروع می شود و تا انارام روز پایان می یابد. با این ابتکار و تغییر آن در گاهشماری سنتی، روزهای پرهیز از خوردن گوشت هر ماه در روزهای دوم، دوازدهم، چهاردهم و بیست و یکم ثابت خواهد شد و تمام ناهماهنگی های دیگر نیز برطرف خواهد شد به عنوان مثال جشن اسفندگان در ماه اسفند قرار می گیرد نه ۲۹ بهمن، شب چله، روز انارام و ۳۰ آذر بزرگ ترین شب سال خواهد شد. جشن دیگان در ماه آذر نخواهد بود، جشن مهرگان و سده هر دو روز مهر یعنی شانزدهمین روز ماه قرار می گیرد، پرسه ی اسفندماه در ماه بهمن اجرا نخواهد شد و گاهشماری درست تری خواهیم داشت.» وی در ادامه با بیان اینکه اگر سالنمای زرتشتی به این شکل اصلاح شود تنها ابهام روزهای پنجه باقی می ماند، می نویسد : «بنا بر سنت ارزشمند نیاکان بایستی در پنجه ی کوچک که ۱۰ روز مانده به پایان سال است به خانه تکانی بپردازیم و به استقبال روان و فروهر درگذشتگان باشیم و ۵ روز پس از آن را که گاه گاتابیو نام گرفته با آفرینگان گهنبار پنجه در روزهای پایان سال به استقبال نوروز برویم.» سازماندهی شدن مراسم گهنبار پنجه ویژگی دیگر طرح اصلاحیه ی سالمنای جدید است که نیکنام به آن تاکید می کند : «سنت برپایی گهنبار پنجه نیز در گاهشماری پیشنهادی پابرجا خواهد بود زیرا با هماهنگی جدید روز 25 اسفندماه هر سال اشتاد روز خواهد شد که همانند گهنبار چهره پیته شهیم گاه و ایاسرم گاه، گهنبار پنجه ی آخر سال نیز در روزهای اشتاد، آسمان، زامیاد و مانتره سپند و انارام (۲۵ تا ۳۰ اسفند خورشیدی) که اکنون نیز در همین روزها پنجه ی آخر سال داریم برگزار شود و هنگامی که ماه اسفند ۲۹ روز خواهد بود از روز ارد تا مانتره سپند گهنبار پنجه بوده و برای یادآوری نام بخش های گات های اشوزرتشت (اهنود، اشتود، سپنته مد، وهوخشتر، وهیشتوییش) در سرایش آفرینگان خوانی گهنبار پنجه از این اسامی نیز در همان روزهای گهنبار بهره خواهیم گرفت. به عنوان مثال در روز اول گهنبار پنجه موبدان پس از سرایش آفرینگان گهنبار پنجه در اوستای برساد خواهند گفت : «امروز به روز اشتاد از ماه اسفند و اهنود از گاه گاتابیو به گاه هاون از بهرت روان هما روانان و فروهر اشوان برساد.» نماینده ی زرتشتیان در مجلس، در پایان نامه ی خود با بیان اینکه اندیشمندان زمان بایستی با بررسی دقیق این طرح پیشنهادی نقطه نظرات خود را ارایه دهند از آنان می خواهد تا دیدگاه هایشان را به گرامی انجمن موبدان، صندوق پستی 176-14355 و یا دفتر نماینده ی زرتشتیان در مجلس بفرستند.
برگرفته از تارنگار امرداد | |
نوروز تا نوروز ، آیین ها و مراسم سنتی زرتشتیان ایران
آداب زناشویی، برگزاری جشن های گوناگون، آیین دین پذیری و مراسم ویژه درگذشتگان نیز همراه با عکس های رنگی از معماری و آداب و رسوم زرتشتیان در این نوشته گردآوری شده است. کتاب از نوزوز تا نوروز در ۱۳۵ صفحه در قطع وزبری توسط سازمان انتشارات فروهر تهران چاپ شده است.
چاپ اول سال ۱۳۸۱ ، چاپ دوم سال ۱۳۸۳ و چاپ سوم سال ۱۳۸۵ و چاپ چهارم آن در سال ۱۳۸۸ بوده است.
اختیار ، گفتاری پیرامون فرهنگ وفلسفه زرتشت
این کتاب توسط انتشارات تیس در تهران همراه با تصویر هایی از آداب ورسوم سنتی زرتشتیان با قطع وزیری در ۱۹۵ صفحه به چاپ رسیده است.
چاپ اول سال ۱۳۸۵ ، و چاپ دوم سال ۱۳۸۶ و چاپ سوم ۱۳۸۸ بوده است.
برچسب‌ها: کوروش نیکنام, پيروان دين زرتشت, اوستا, زرتشت
