اللهوردی خان اوند ایلادزه (درگذشت ۹۹۲ خورشیدی) سردار و فرماندار نامی شاه عباس یکم صفوی است. وی از اهالی گرجی الاصل و از غلامان شاه عباس بود که به اسلام گرویده بود و در دستگاه صفوی خدمت میکرد. او همچنین پدر امامقلی خان مشهور نیز هست.
وی از دسته غلامان جدید شاه عباس بود که در جهت مقابله با قدرت قزلباشها تاسیس یافته بود. شاه عباس در ابتداي فرمانروايي، براي مقابله با قدرت روزافزون قزلباش ها، سپاهي دائمي متشكل از غلامان گرجي و ارمني تازه مسلمان تشكيل داد كه اين گروه «غلامان خاصه شريفه» ناميده مي شدند و تنها به شخص شاه وفادار بودند. هنگامي كه شاه عباس با كمك اين سپاه به جنگ با قزلباش ها پرداخت، الله وردي خان نيز از جمله كساني بود كه در قتل مرشد قلي خان استاجلو، يكي از رهبران قدرتمند قزلباش، در ۹۹۷ق شركت داشت و به اين سبب مورد توجه بسيار شاه قرار گرفت. وي مدتي نيز منصب قوللرآغاسي (فرمانده غلامان خاصه) يافت.
به پاس این خدمت، وی ابتدا والی گلپایگان، در نزدیکی اصفهان، پایتخت جدید صفوی شد. الله وردی خان درجات ترقی را به سرعت پیمود و نخستین سپهسالار کل ارتش شاه عباس یکم و بیگلربیگی (فرماندار) ولایت فارس شد. این اولین بار بود که کسی از غلامان همردیف امیران قزلباش میشد.
در زمان فرمانروایی اش به دستور شاه عباس، فتوحاتی در مناطقی چون لرستان و خراسان و گنجه انجام داد. هم چنین به یاري سپاهیان فارس، پرتغالیان را از بحرین بیرون راند
در ۹۷۵ خورشیدی / ۱۵۹۷ م وی والی کهگیلویه میشود. سال بعد به عنوان سردار لشکر در بیرون راندن ازبکها از هرات نقش موثری ایفا میکند. پس از این پیروزی از جانب شاه عباس مامور از بین بردن فرهاد خان قره مانلی، از امیران بزرگ قزلباش میگردد. سپس با کمک رابرت شرلی انگلیسی، به تجهیز قوای ارتشی میپردازد و تعداد غلامان را از ۴۰۰۰ به ۲۵۰۰۰ نفر افزایش میدهد.
الله وردی خان در نبردهای فراوانی فرماندهی ارتش ایران را به عهده داشت و پیروزیهای بسیاری کسب کرد که از پر اهمیت ترین آنها فتح بحرین در ۹۷۹ خورشیدی/۱۶۰۱ م بود.
شاه عباس بیش از هزار صنعتگر ارمنی و گرجی را به خدمت میگیرد تا در حاشیه زاینده رود پل الله وردی خان ساخته شود. وقتی هم که اللهوردی خان فوت میشود، فرزند او، امامقلی خان، مصدر امور میشود و حکومت جنوب ایران را که مرتب در خطر بوده، در دست میگیرد.
در ۱۰۱۱ ق الله وردي خان بغداد را محاصره كرد، اما به دستور شاه عباس كه در اين زمان براي جنگ با عثماني ها در آذربايجان به سر مي برد، دست از محاصره كشيد و به اردوي شاه پيوست. در ۱۰۱۴ ق به اميرالامرايي كل سپاه شاه عباس برگزيده شد و در ماموريتي، به شهر وان سپاه برد و پس از نبردهايي با چغال اوغلي، فرمانده نيروهاي ترك، او را وادار به عقب نشيني كرد. سپس در جنگي در صوفيان، نيروهاي عثماني را شكست داد. الله وردي خان در ۱۰۱۵ ق شهر گنجه را تسخير كرد و سال بعد نيز در تصرف شماخي همكاري داشت.
این سردار گرجی تا حدی رشادت میکند که امروز در حرم امام رضا، گنبد اللهوردی خان، به نام وی است.
وي از حامیان ملاصدراي شیرازي بود. الله وردي خان به شاه عباس بسيار نزديك بود و شاه او را پدر خطاب مي كرد.
اللّه وردی خان سرانجام در روز دوشنبه ۱۳ خرداد ۹۹۲ هجری خورشیدی (۱۴ ربیع الثانی ۱۰۲۲ ه. ق. /۳ ژوئن ۱۶۱۳ م.) درگذشت. آرامگاه وی در مشهد است.
اقدامات
۱) سی و سه پل در اصفهان که شاهکاری بی همتا از آثار دوره پادشاهی شاه عباس یکم است، در سال ۱۰۰۵ ه. ق. به هزینه و بازبینی اللّه وردی خان بنا شدهاست.
۲) مدرسه خان از آثار دوره صفویه شهر شیراز است. ساختمان این مدرسه توسط اللّه وردی خان والی فارس آغاز شد و در دوره والی گری فرزندش امامقلی خان (۱۰۲۲ تا ۱۰۴۱ ه. ق.) پایان یافت. این پدر و پسر آثار بیشماری در شهرستان مرودشت ساختند که امروزه تنها این مدرسه و پل خان بر روی رودخانه کر از آنها باقی ماندهاست.
برچسبها: الله وردي خان گرجي, امامقلی خان, مشاهير گرجي تبار, شاه عباس يكم