زَکیخان زند دومین پادشاه دودمان زندیان ایران بود.
زکیخان پسر عموی کریمخان زند و همچنین نابرادری او (از طرف مادر) بود. پدر زکیخان بداقخان نام داشت.
او جانشین کریمخان زند بود و در سال ۱۱۵۸ خورشیدی تنها حدود ۱۰۰ روز پادشاهی کرد.
پس ازمرگ كريم خان(193ق/1779م) كه خود جانشيني تعيين نكرده بود، ابوالفتح خان پسر ارشد كريم خان ازسوي برخي ازبزرگان وسرداران زند به پادشاهي برگزيده شد. زكي خان برادر ناتني كريمخان ازتيرة بداق طايفة لك كه مردي ثروتمند بود، با پراكندن اموالي هنگفت بخش بزرگي ازسپاه رابه خود متمايل ساخت وارگ را محاصره كرد وسرانجام حيلهاي درچيد وبسياري ازبزرگان زند وطرفدار ابوالفتح خان را كشت. يا كوركرد . با اين همه ابوالفتح خان را در18 صفر 1193 بر سلطنت ابقا كرد،اما او جزنامي ازپادشاهي نداشت ودرواقع زكي خان رشتة كارها را دردست داشت وپس ازچند روز محمدعلي خان،پسر سوم كريم خان وداماد خويش راهم درادارة امور سهيم كرد
صادق خان برادر ديگر كريم خان وحاكم بصره كه خود مدعي حكومت بود، به بهانة حمايت ازابوالفتح خان به شيراز آمد وچون خواست به شهر حمله برد، باتهديد زكي خان مبني بردستگيري وشكنجة فرزندان صادق خان وخانوادههاي سپاهياني كه دراردوي اوبودند، عقب نشست وبه كرمان رفت. پس ازآن زكي خان دريافت كه ابوالفتح خان با صادق خان ارتباط داشته واورا درحمله به شيراز ترغيب كرده است. ازاين رو وي را ازپادشاهي خلع كرد ومحمدعلي خان را برتخت نشانيد .
اندكي بعد علي مراد خان خواهرزادة زكي خان كه براي دفع شورشي به اصفهان رفته بود، خود به شورشي برضد دايي دست زد. زكي خان با سپاه درحالي كه ابوالفتح خان را با خود داشت، به مقابله رفت، ولي درايزد خواست- ازحوالي آباده- به دست عدهاي ازسردارانش كه بيشتر ازطايفة مافي بودند، به قتل رسيد(28 جماديالاول) 1193).
فرزند وی اکبر خان نیز سالها مانند پدر و دیگر جانشینان کریم خان ، مشغول دسیسه های طایفه ای بود . روزی با این صلح میکرد و روزی با دیگری هم پیمان میشد . شاید اگر جانشینان کریم خان زند یا حتی نادر درگیر منازعات قومی نمیشدند اکنون ایران غیر از اینی بود که هست هم وسیعتر بود و هم مترقی تر و هم آبادتر و فجایع قجر پیش نمی آمد .
برچسبها: زَکیخان زند, كريم خان زند, ابوالفتح خان زند, نادرشاه افشار