شيرين بيانى (متولد 1317ش)، تاریخ‌نگار، پژوهشگر، مؤلف ایرانی، استاد دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دریافت درجه دکتری در رشته تاریخ از دانشگاه سوربن فرانسه (سال ۱۳۴۲)، دریافت ۱۲ تقدیرنامه از مؤسسات فرهنگی و دانشگاهی، تجلیل از خدمات علمی و فرهنگی وی در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی درسال ۱۳۸۲، برنده بهترین کتاب سال ایران و بهترین کتاب سال دانشگاه تهران برای تألیف مجموعه سه جلدی «دین و دولت در ایران عهد مغول»، او همسر محمدعلی اسلامی‌ ندوشن شاهنامه‌پژوه بزرگ است.

ولادت

فرزند دكتر خانبابا بيانى در يازدهم مرداد سال 1317ش در تهران متولد شد.

تحصیلات

پس از تحصيلات ابتدايى و متوسطه در سال 1336ش وارد دانشكده ادبيات و علوم انسانى دانشگاه تهران شد و در رشته تاريخ ادامه تحصيل داد. وى در سال 1339ش موفق به اخذ درجه ليسانس از آن دانشگاه شد. در همان سال و براى ادامه تحصيل به فرانسه رفت و در سال 1341ش از دانشگاه سوربن پاريس موفق به اخذ درجه دكتراى تاريخ با درجه بسيار عالى گرديد.

وى در سال 1342ش با رتبه استاديارى تمام وقت وارد كادر آموزشى گروه تاريخ دانشكده ادبيات و علوم انسانى دانشگاه تهران شد و در سال 1346ش به مقام دانشيارى ارتقاء يافت. ايشان در سال 1353ش به مقام استادى «تمام وقت» همان دانشگاه دست يافت و در سال 1373 به رتبه پروفسورى «رتبه همراه استادى» رسيد. وى هم اينك با رتبه 30 استادى به تدريس دوره‌هاى قرون وسطى و دوران باستانى ایران در گروه آموزشى تاريخ دانشكده ادبيات و علوم انسانى دانشگاه تهران مشغول است. خانم شيرين بيانى علاوه بر نگارش چندين كتاب، مقالات زيادى نگاشته كه در مجلات معتبر داخلى و خارجى به چاپ رسيده است.

از جمله استادان شيرين بيانى مى‌توان به پدر ايشان دكتر خانبابا بيانى، عموى ايشان دكتر مهدى بيانى، على اصغر شميم و دكتر محمدحسن گنجى اشاره نمود.

وى در دوره‌هاى كارشناسى، كارشناسى ارشد و دكترى در گروه تاريخ دانشگاه تهران تدريس داشته است.

نگارش مقاله و چاپ آنها در مجلات معتبر داخلى و خارجى همچون مجلات: يغما، راهنماى كتاب، بررسى‌هاى تاريخى، هستى و ایرانیكا (چاپ دانمارك) از ديگر فعالیت‌های علمى ايشان به شمار می‌رود.

ايشان در مجامع علمى مختلفى نيز به ايراد سخنرانى پرداخته است كه از آن جمله مى‌توان به كنگره بين‌المللى خواجه رشيدالدين فضل‌الله همدانى، كنگره بين‌المللى بيهقى، مطالعات ایران-شناسى اشاره نمود.

او در پيگيرى پژوهش‌هاى علمى خود به كشورهاى بسيارى از جمله فرانسه، انگليس، سوئيس، ايتاليا، يونان، مسافرت نموده است.

لوح تقدير از انجمن آثار و مفاخر فرهنگى ایران (1382)؛ 2- لوحهاى تقدير بمناسبت انتخاب كتاب «دين و دولت در ایران عهد مغول» تألیف وى به عنوان كتاب نمونه سال جمهورى اسلامى ایران (دوره پانزدهم كتاب سال 1375) و لوح تقدير براى انتخاب كتاب او به عنوان كتاب سال دانشگاه تهران در رشته علوم انسانى در سال 1375 از جمله افتخارات او بوده است.

آثار

1. ایران در برخورد با مغول.
2. پنجره‌اى بسوى تاريخ.
3. تاريخ آلجلاير.
4. تاريخ ایران باستان (دوره سلوكى و اشكانى).
5. تاريخ ایران باستان از ورود آريايى‌ها تا سقوط هخامنشيان.
6. تاريخ ايلخانان.
7. ترجمه‌ى كتا ب تاريخ سرى مغولان.
8. ترجمه كتاب تاريخ عيلام.
9. ترجمه كتاب چنگيزخان.
10. ترجمه كتاب نظام اجتماعى مغولان.
11. ترجمه كتاب نظام اجتماعى مغولان.
12. نظام اجتماعى مغول فئوداليسم خانه به‌دوشى.
13. دين و دولت در ایران عهد مغول.
14. زن در ایران عصر مغول.
15. شامگاه اشكانيان و بامداد ساسانيان.
16. مغولان و حكومت ايلخانى در ایران.
17. هشت مقاله در زمينه تاريخ.

منبع :

https://fa.wikinoor.ir/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86_(%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%B4%D9%86)

***********

زاده۱۱ مرداد ۱۳۱۷ (۸۳ سال)
تهران، ایران

محل زندگی تورنتو

پیشه تاریخ‌نگار، استاد دانشگاه و پژوهشگر

زمینه کاری تاریخ، ادبیات فارسی

ملیت ایرانی

تحصیلات دکترا ادبیات از دانشگاه سوربن فرانسه، استادی تاریخ سیاسی، فرهنگی و اجتماعی پیش از اسلام و تاریخ سیاسی و فرهنگی و اقتصادی مغول - ایلخانی

همسر(ها) محمدعلی اسلامی ندوشن

فرزند(ان) مهران و رامین

پدر و مادر خان‌بابا بیانی
ملکه ملک‌زاده بیانی

خویشاوندان مهدی ملک‌زاده (پدربزرگ)

شیرین بیانی (زاده ۱۱ مرداد ۱۳۱۷) تاریخ‌نگار، پژوهش‌گر، استاد دانشگاه و نویسنده ایرانی است. او افزون‌‌بر تدریس در دانشگاه تهران، به سفرهای پژوهشی در آسیا، اروپا و آمریکا پرداخته، کتاب‌های تاریخ‌شناسی نوشته‌است. کتاب سه‌جلدی «دین و دولت در ایران عهد مغول» او، ۱۳۷۰، برنده جایزه کتاب سال ایران شد.

زندگی

شیرین بیانی ۱۱ مرداد ۱۳۱۷ در کوچه شیرین، خیابان ویلا (نجات اللهی کنونی) در تهران زاده‌شد. پدر و مادرش، ملکه ملک‌زاده و خان‌بابا بیانی از استادان دانشگاه تهران بودند. او هم‌چنین نوه مهدی ملک‌زاده، نویسنده کتاب ۷ جلدی تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، و نتیجه ملک‌المتکلمین، از چهره‌های انقلاب مشروطیت است.

او از شش‌سالگی زبان فرانسه آموخت و دوران تحصیلش را به‌ترتیب در دبستان منوچهری، مدرسه فرانسوی ژاندارک (هفتم تا نهم) و انوشیروان دادگر سپری کرد و با رتبه اول، کلاس دوازدهم ادبی دبیرستان را به‌پایان برد.

۱۴ سال بیشتر نداشت که «مهمان‌خانه آنژ گاردین» اثر کنتس دوسگور، از معروف‌ترین داستان‌نویسان کودک فرانسه را ترجمه کرد که با مقدمه دکتر خانلری به چاپ رسید. دکتر خانلری در مقدمه این کتاب درباره او نوشت «شاید این مترجم صاحب ذوق و خردسال امروز، نویسنده زبردست فردا باشد».

پس از پایان دبیرستان، در کنکور رشته ادبی نفر اول شد و در رشته تاریخ دانشگاه تهران ادامه تحصیل داد. سه سال بعد به عنوان شاگرد اول از آن دانشگاه لیسانس گرفت. در همان سال برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت و ۱۳۴۲ از دانشگاه سوربن، با درجه بسیار عالی دکترای تاریخ گرفت. پس از بازگشت به ایران، در ۲۵ سالگی وارد گروه تاریخ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، و یک سال بعد عضو هیئت علمی دانشگاه تهران شد. در همان سال، کتاب «تاریخ آل جلایر» را به چاپ رساند که ترجمه رساله دکتری او بود. او در آغاز ورود به دانشگاه، به تدریس «کلیات تاریخ پیش از اسلام» در مقطع دکتری پرداخت.

تخصص او، تاریخ مغول و مغول‌شناسی است و چندین ترجمه‌ و تألیف، مانند دوره سه جلدی «دین و دولت در عهد مغول» که برنده جایزه کتاب سال شده‌است، یا ترجمه کتاب «چنگیزخان» اثر ودلایمیر تسف که یکی از تحقیقات عمده دربارهٔ چنگیزخان است، دارد. او چند کتاب و مقاله نیز درباره تاریخ ایران پیش از اسلام و ادبیات ایران دارد.

شیرین بیانی، ۱۳۴۶، دانش‌یار و ۱۳۵۳، استاد تمام دانشگاه تهران شد. او، ۱۳۴۵ با محمدعلی اسلامی ندوشن ازدواج کرد و دو پسر، رامین و مهران، دارد.

مجله بخارا ۲۱ دی ۱۳۹۹ پانصد و نود و هشتمین شب بخارا را به شیرین بیانی اختصاص داد.

آثار

• «دم‌ساز دو صدکیش: دربارهٔ مولانا جلال‌الدین»، شیرین بیانی، تهران، انتشارات جامی، ۱۳۸۴
  • نویسنده در این کتاب جنبه‌های گوناگون زندگی مولانا جلال‌الدین را با پیروی از طرز اندیشه وی بررسی کرده‌است. کتاب، دو بخش دارد. نویسنده در بخش اول به خاندان و سرچشمه‌های فکری مولانا جلال‌الدین می‌پردازد. تأثیر مکاتب تصوف و اندیشه عرفانی شمس‌الدین تبریزی بر مولانا در این بخش بحث می‌شود. بخش دوم کتاب به اندیشه‌های عرفانی، علمی و سیاسی مولانا می‌پردازد.
• ۱۳۷۹ - مغولان و حکومت ایلخانی در ایران، سازمان سمت
• ۱۳۸۱ - ایران از ورود آریاییها تا سقوط هخامنشیان، سازمان سمت
• ۱۳۷۷ تیسفون و بغداد در گذر زمان، انتشارات جامی
• ۱۳۶۷–۷۵ - کتاب سه جلدی «دین و دولت در ایران عهد مغول» ، انتشارات مرکز نشر دانشگاهی (برنده جایزه کتاب سال ایران در سال ۱۳۷۰)
• ۱۳۵۵ - شامگاه اشکانیان و بامداد ساسانیان، انتشارات دانشگاه تهران
• ۱۳۵۵ - هشت مقاله در زمینهٔ تاریخ، انتشارات توس
• ۱۳۵۳ - ایران در برخورد با مغول، انتشارات طهوری
• ۱۳۵۲ - زن در ایران عصر مغول، انتشارات دانشگاه تهران
• ۱۳۴۳ - تاریخ آل جلایر، انتشارات دانشگاه تهران
• ترجمه تاریخ سری مغولان