شاهزاده امان‌الله میرزا جهانبانی (۱۲۸۶–۲۰ صفر ۱۳۳۰) ملقب به ضیاءالدوله فرزند جهانگیر میرزا و نوه سیف‌الله میرزا چهل و دومین فرزند پسری فتحعلی شاه قاجار بود. وی در تهران متولد شد. در مدرسه دارالفنون در رشته نظامی تحصیل کرد و زبانهای روسی و فرانسه را به خوبی یادگرفت. پس از مدتی به قزاقخانه رفت و درجه سلطانی گرفت. پیش از آغاز مشروطه از سرکردگان قزاقخانه بود و در آنجا درجه امیرتومانی داشت. وقتی لیاخوف رئیس قزاقخانه شد به همراه چند تن دیگر از سرکردگان از قزاقخانه کناره‌گیری کرد. سپس به آزادیخواهان پیوست و در مجلس یکم از نمایندگان گردید و سپس به دستیاری وزارت جنگ رسید. در دوره استبداد صغیر در تهران مخفی بود تا فتح تهران پیش‌آمد و دوباره در کار بود. سپس فرمانده قشون آذربایجان شد و پس از هدایت و در غیاب حکمرانانی که به حکومت آذربایجان منصوب می‌شدند از ۱۲۸۸ سرپرست دارالحکومه تبریز بود. این زمان مقارن بود با حمله صمدخان مراغه به تبریز، قضیه اولتیماتوم و اشغال تبریز از سوی روسها. ضیاءالدوله با انجمن مشروطه‌خواهان تبریز و از جمله شخص ثقه‌الاسلام تبریزی همکاری نزدیک داشت. نخست با روسها از در گفتگو درآمد و سپس به میانجی‌گری کنسولهای انگلستان و فرانسه با روسیان به آشتی می‌کوشیدند. از آن سو اوضاع را روزانه به تهران تلگراف می‌کرد و پرده از جنایات روسها می‌گشود. این تلگرافهای شاهزاده بر روسها بسیار سخت می‌افتاد و چون در یکی از آنها می‌گوید: �عجالتاً آنچه راپورت رسید پانصد نفر بچه و مرد از اهالی بیچاره کشتند�، روسها که به دنبال بهانه بودند این تلگراف را اغراق‌آمیز و خلاف واقع خوانده و ضیاءالدوله را تحت تعقیب قرار دادند. ضیاءالدوله به کنسولگری انگلستان پناهنده شد و چون مذاکره بر سر تحویل و تبعید وی بالا گرفت، خود با تپانچه‌ای که در اختیار داشت به زندگیش خاتمه داد (۱۲۹۰ خورشیدی). وی علت خودکشی خود را چنین بیان می‌کند که چون دستور جنگ با روسها توسط وی مهر شده و در آنوقت وی عامل دولت در تبریز بوده، این عمل می‌توانسته بهانه‌ای برای روسها در تصرف دائمی تبریز باشد و از سوی دیگر حکم قطعی اعدام وی از سوی روسها نیز بوده. رفتار شجاعانه وی در بلوای تبریز در زمان جنگ با روسها در خور ستایش می‌باشد. جنازه او را در بارگاه سید حمزه در تبریز به خاک سپردند.
فرزندان
امان‌الله میرزا از ازدواج با شمس‌السلطنه دختر عبدالحسین میرزا شمس‌الشعرا صاحب پنج فرزند بود:
- امان‌الله جهانبانی
- عزیزالله جهانبانی
- پوران جهانبانی
- تومان جهانبانی
- منصور جهانبانی، صاحب یک دختر بود:
- منیژه جهانبانی، همسر غلامرضا پهلوی
منبع : ویکیپدیا
*************
معروف‌ترین شخص از این خاندان را می‌توان امان‌الله جهانبانی معروف به ضیاءالدوله داشت که در سال ۱۲۸۶ (ه. ق) در تهران به دنیا آمد. او از نوادگان فتحعلی شاه قاجار است که در مدرسه دارالفنون درس خواند.
او نوه سیف‌الله میرزا پسر چهل و دوم فتحعلی شاه بود. وی انسانی بی‌نهایت تندخو، غیور و شخصی شدیدا عصبانی بود. او که به زبان روس و فرانسه مسلط بود، مدتی در وزارت انطباعات سمت مترجمی داشت و بعد وارد بریگارد قزاق شد و بعد از چندی درجه سرتیپی و میرپنج و سپس امیر تومان را به دست آورد. در سال ۱۹۰۰م به همراه اسدالله شمس آرا به اروپا سفر کرد و به تحصیل و کسب دانش پرداخت. در سال ۱۳۲۵ در کابینه اتابک، معاون مستفی‌الممالک که وزیر جنگ بود، شد و در واقع با شایستگی و مدیریتی که داشت اداره وزارتخانه برعهده وی بود. در سال ۱۳۳۰ که روسها به تبریز حمله نمودند، وی از آنجا فرار و به کنسولگری انگلیس پناه برد.
وی تا سال ۱۹۱۱م فرمانروایی ایالت آذربایجان را بر عهده داشت و نیروهای این منطقه را تحت کنترل خود داشت. پس از استعفای مخبرالسلطنه از ایالت آذربایجان که در سال ۱۳۲۹ هجری بود، ضیاءالدوله کفیل استانداری این دیار شد و به لقب ضیاءالدوله ملقب گردید که با این وجود امور حکومتی این ایالت به وی واگذار شده بود. وی در جوانی با دختر شمس‌الشعرا که خواهر شهاب‌الدوله شمس ملک آرا و لسان الحکما شمس بود، ازدواج کرد و از او سه پسر داشت و در نهایت در سن ۴۵ سالگی، در اثر خودکشی، در بیست صفر ۱۳۳۰ درگذشت.
خاندان جهانبانی، جزء خاندان‌های اشرافی ایران به شمار می‌رود جزء خاندان‌هایی که پیش از دهه ۱۳۴۰ به سرمایه‌گذاری در شهرها روی آورده بودند، لذا از خانواده‌های ثروتمند ایرانی به شمار می‌روند.
http://wikifeqh.ir/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C
***************
او پدربزرگ سپهبد خلبان نادر جهانبانی و جد سرکار خانم کریستین امانپور می باشد .
برچسب‌ها: سپهبد امان‌الله جهانبانی, سپهبد خلبان نادر جهانبانی, شازده های قجری, امان‌الله میرزا جهانبانی
