لطف‌الله مفخم پایان
تولد	۱۲۹۴  تهران
ملیت	ایرانی
مرگ	۱۷ دی ۱۳۶۲
سبک‌(ها)	موسیقی سنتی ایرانی
ساز(ها)	ویولون

لطف‌الله مفخم‌پایان (۱۲۹۴ - ۱۳۶۲) موسیقی‌دان و آهنگ‌ساز و نوازندهٔ ایرانی بود.

زندگی و آثار

مفخم‌پایان سال‌ها در رشته جغرافیا در دانشگاه فردوسی مشهد به تدریس پرداخت. وی همچنین نخستین ناشر جدی آثار موسیقی است که زندگی‌اش را وقف این کار کرد. او برآمده از خاندانی اصیل و دانش‌آموخته در محضر ابوالحسن صبا و روح‌الله خالقی بود. بخش مهمی از ردیف موسیقی ایران به روایت معروفی، به کوشش او نظم و سامان یافت و آثار بسیاری از بهترین استادان موسیقی وقت به همت و سرمایه او به چاپ رسید. خدمات فرهنگی مفخم‌پایان در اشاعه موسیقی ایرانی نقشی ایفا کرد که تأثیرش هنوز هم پابرجاست و مجموعه آثار او به کوششعلیرضا میرعلینقی در دست انتشار مجدد است.

---------------------------------------

از همان اوان كودكى به موسیقى ایرانى علاقه‏‌مند شد و به فراگیرى ویولن پرداخت. مخفم‏‌پایان اوایل نوجوانى نزد ابوالحسن صبا به مدت چهار سال نواختن ویولن را آموخت و در این مدت ردیف‏‌ها و نت‏‌هاى صبا را علاوه بر فراگیرى آن چاپ نمود و در همین زمان نزد همین استاد نواختن سنتور را آموخت.او مدتی نیز نزد روح‌الله خالقی به فراگیری دانش موسیقی پرداخت.

وى پس از پایان تحصیلات ابتدایى و دبیرستان در مدارس علمیه و دارالفنون در سال 1318 دوره‏ متوسطه را به پایان رسانید. سپس وارد دانشسراى عالى شده و در سال‏‌هاى 1314 تا 1321 موفق به اخذ لیسانس در رشته‏‌هاى باستان‏شناسى، تاریخ و جغرافیا شد.

مفخم همچنین در رشته‏ جغرافیا از دانشگاه سوربن پاریس به اخذ دكترى نایل مى‏‌شود. از سال 1329 ابتدا در دانشگاه تبریز  و سپس در دانشگاه مشهد به تدریس جغرافیاى ریاضى، نقشه‏‌كشى و تصاویر جغرافیایى، اقلیم‏‌شناسى، اقیانوس‏‌شناسى، فیزیوگرافى، جغرافیاى زیستى، كلیات جغرافیاى ایران و جغرافیاى ناحیه‏‌اى مشغول بود.

 از كارهاى لطف‏الله مفخم‏‌پایان، تنظیم و تدوین و نوشتن سرودهاى مدارس ایران بود. مفخم‏‌ پایان كنسرت‏‌هایى را در انجمن دانش‏‌آموزان دارالفنون و دانشسراى عالى به نفع دانش‏‌آموزان و دانشجویان ترتیب داد و چند برنامه سلونوازى در پاریس هنگامى كه در آن دیار تحصیل مى‏‌كرد، براى شناساندن ردیف‏‌ها و گوشه‏‌هاى موسیقى اصیل ایرانى اجرا كرد.

وى  از جمله موسیقیدانانی بود كه چهل و پنج جلد تنها درباره‏‌ى آب و رودهاى ایران نوشت و تا آخر عمر در سازمان جغرافیایى ارتش به خدمت مشغول بود. از جمله آثار وى مى‏‌توان به این چند عنوان كتاب اشاره کرد: دریاى مازندران (متن فرانسه، 1347)؛ مرداب انزلى (متن فرانسه، 1347)؛ رودهاى عمده‏ گیلان (متن فرانسه، 1347)؛ فرهنگ آبادى‏‌هاى ایران (1339)؛ فرهنگ كوه‏‌هاى ایران (1352)؛ فرهنگ رودهاى ایران (1353). مقالات او در چهار شماره‏ مجله‏ «جهان‏شناسى» دانشگاه مشهد در سال 1340 چاپ شده است. دكتر مفخم پايان ، در كلاس خصوصي كه داير كرده بود شاگردان بسیاری تربيت كرد كه هر كدامشان در شاخه‌ای به شهرت و اعتبار هنری رسیدند که از جمله آنها می‌توان به: حبيب الله بديعي ، محمود تاجبخش ، اصغر ساسان و ... اشاره کرد.

 او در سال 1328 ازدواج كرد و ثمره ازدواجش پسري است به نام اردشير مفخم پايان كه  مانند پدر خود، به موسيقي سنتي ايران عشق مي‌ورزد . 

دكتر لطف‌الله مفخم پايان در هفدهم دي ماه1362 درگذشت.

------------------------

اگر بگوییم که امروزه در دست داشتن ردیف استاد ابوالحسن صبا و بسیاری از هنرمندان گذشته را مدیون زنده یاد دکتر مفخم پایان هستیم، سخن به گزاف نگفته ایم.
دکتر لطف الله مفخم پایان به سال 1294 خورشیدی در تهران متولد شد و از کودکی با گوش دادن به صفحه های گرامافون، به موسیقی به ویژه ویولن علاقه مند شد.
وی تحصیلات متوسطه را در دارالفنون و تحصیلات عالیه را در دانشسرای عالی به پایان رساند و در 1312به کلاس ابوالحسن صبا راه یافت و پس از 2 سال آموزش شماری از هنرجویان صبا را به عهده گرفت و به تدریج ردیف های استاد را بازنویسی کرد و به رغم مشکلات اقتصادی آنها را به چاپ رساند.
با آغاز جنگ جهانی دوم چاپخانه ها حاضر به پذیرفتن چنین سفارش هایی نشدند. سرانجام ردیف اول ویولن صبارا در سال 1321خورشیدی به چاپ رساند و بقیه دوره ها را در مردادماه 1325به زیر چاپ برد.
پس از آن تدریجا به گردآوری و چاپ کتاب های گوناگون همت گماشت که از آن جمله می توان به 'هجده قطعه پیش درآمد برای ویولن' از استادان مختلف موسیقی در سال 1325، 'ترانه های ملی شامل 22 قطعه تصنیف و قطعات ضربی' از بزرگان موسیقی و شاعران معاصر در 1326، '25 قطعه ضربی شامل آهنگ های گوناگون' در 1327، 'سرودهای آموزشگاه ها شامل 325قطعه سرود
مدارس' در1328، '6 آهنگ محلی دشت باوی و تئوری موسیقی' در 1329 و 'گام های ایران (شور، چهارگاه و همایون)' نگارش احمدفروتن راد در 1335 اشاره کرد.
شماری دیگر از کتاب های موسیقی از جمله دستگاه های موسیقی ایرانی گردآورنده موسی معروفی، ردیف آقامیرزاعبدالله، آقاحسینقلی و درویش خان، نگارش و انتقال برای ویولن با مقدمه دکتر مهدی برکشلی از انتشارات انیستیتوی تحقیقات موسیقیشناسی فرهنگستان ادب و هنر در سال 1356 خورشیدی را نیز می توان از زحمات شادروان مفخم پایان دانست.
استاد مفخم پایان ضمن فراگیری موسیقی در سال 1318 پس از اتمام مقطع دبیرستان به دانشگاه تهران راه یافت و با اخذ دکترا در رشته های باستان شناسی و جغرافیا دانش آموخته شد. 
وی پس از فراگیری موسیقی ، کلاس خصوصی دایر کرد و هنرمندان بزرگی را به موسیقی کشور تقدیم کرد که از آن جمله می توان به حبیب الله بدیعی، محمود تاجبخش و اصغر ساسان اشاره کرد.
او سال ها با وزارت فرهنگ و هنر همکاری داشت و برای شناساندن ردیف ها و گوشه های موسیقی ایرانی کنسرت های متعددی در انجمن دانش آموزان دارالفنون و دانشسرای عالی به نفع دانش آموزان و دانشجویان برگزار کرد. 
این هنرمند بجز حرفه موسیقی، یکی از دانشمندان کشور محسوب می شد که نگارش چهل و پنج کتاب درباره آب و رودهای ایران موید این ادعا است.
پیش از آن بیشتر اهالی موسیقی تنها در این رشته تبحر داشته و معمولا از علوم دیگر بهره ای نداشتند در حالیکه شادروانان مفخم پایان و مهدی برکشلی را می توان به عنوان نخستین موسیقیدانان ایرانی دانست که بجز رشته موسیقی به ترتیب در جغرافیا و فیزیک با اخذ مدرک دکترا استاد دانشگاه نیز بودند.
استاد مفخم پایان در هجدهم دیماه 1362 در 68 سالگی دار فانی را وداع گفت و در بهشت زهرای تهران آرام گرفت.