ابراهیم رضازاده فخرایی (۱۲۷۸ رشت - ۱۶ بهمن ۱۳۶۶ تهران)، معلم، روزنامه‌نگار، وکیل و پژوهنده ایرانی بود. او کمیسر فرهنگی جمهوری شوروی گیلان بود.

پدر اش حاج رضا، تاجری در رشت و یکی از اعضای انجمن ایالتی گیلان در جریان انقلاب مشروطیت بود. او تحصیلات اش را در یک مکتب محلی آغازید و در سن پنج سالگی تحصیلات مدرن را در مدارس ابتدایی مجیدیه و اتفاق و مدرسه راهنمایی شمس پی گرفت. در سن ۱۶ سالگی به مجرد تکمیل کلاس هشتم، برای ادامه تحصیل به کالج پتریرکله بیروت رفت ولی گسترش جنگ جهانی اول او را مجبور کرد پس از ۱۷ ماه به ایران برگردد. در تهران او در دبیرستان‌های سیروس و دارالفنون تحصیل کرد جایی که در آن مدرک کلاس دهم را گرفت. در تابستان ۱۹۱۸ او رفت تا میرزا کوچک خان، رهبر نهضت جنگل را در مرکز فرماندهی کل او در گوراب زرمیخ ببیند. او به نهضت پیوست و تا شکست آن در پاییز ۱۹۲۱ با آن باقی ماند و نهایتاً سرپرست امور فرهنگی آن شد.

معلمی

در سال ۱۹۲۲ او معلم شد و در مدرسه ابتدایی سعدی در بندرانزلی به عنوان مدیر خدمت کرد. دو سال بعد او تدریس تاریخ، فارسی و فرانسه را در دبیرستانهای شماره ۱و ۲ رشت آغازید. طی این سالها او به روزنامه‌نگاری هم مشغول بود و به عنوان ویراستار طلوع مطالب شدیداً انتقادی نسبت به دولت می‌نوشت. در ۱۹۲۸ او مجله فروغ را منتشر کرد، که فقط یک سال دوام آورد. در همان سال او، ظاهراً به دلیل برانگیختن دانش‌آموزان برای اعتصاب و حمایت از یک دانش‌آموز اخراج شده، از سمت آموزشی اش در رشت اخراج شد.

در ۱۹۳۳ فخرایی درسهای حقوقی را که توسط وزارت عدلیه ارائه می‌شد گذراند و تصدیقی گرفت تا به وکالت بپردازد.

در ۱۹۴۵ او برای یک سال دیگر فروغ را منتشر کرد و به عنوان دبیر حزب جنگل کار کرد که توسط چندی از یاران سابق میرزا کوچک خان تشکیل شده بود و به همراه حزب ناسیونالیست ایران به ائتلاف با حزب توده ایران پیوست. او در ۱۹۵۴ از خدمان دولتی بازنشسته شد. او ذر تهران درگذشت و به خاک سپرده شد، ولی در سال ۱۳۷۰ شمسی بقایای جنازه‌اش به رشت منتقل شد و دوباره در نزدیکی مقبره میرزا کوچک خان به خاک سپرده شد.

آثار

• سردار جنگل ،۱۳۴۴ شمسی، انتشارات امیرکبیر، تهران
• گیلان در جنبش مشروطیت ، ۱۳۵۲، تهران
• گزیده ادبیات گیلکی ، ۱۳۵۸، رشت

************

ابراهیم فخرایی، نویسنده ، محقق و مبارز راه آزادی به سال 1317 ، هـ . ق برابر با 1379 هـ .ش در رشت چشم به جهان گشود . وی روزنامه نگار ، وکیل ، قاضی ، مؤلف و پژوهشگر گیلانی است که در طی زندگی پربارش آثار ارجمندی از خود به یادگار گذاشته است و به علت عشق وافری که به زادگاهش گیلان داشت ، بیشتر تحقیقات وی در زمینه های گوناگون گیلان شناسی بود . فخرایی میهن پرستی شجاع بود که کتابش « سردار جنگل » را در اوج قدرت شاه برای دکتر مصدق پست کرد و در ابتدای آن نوشت : « هدیه خونین و غرورانگیز آزادیخواهان گیلان به رهبر رادمردان و سرور آزادگان ایران » . در سال های جنگ جهانی اول و با باز شدن پای سربازان روس و انگلیس به ایران ، کانون انقلابی جنگل تشکیل شد . ابراهیم آن روزها ، شانزده سال بیش نداشت که مجذوب سخنان میرزا حسین خان کسمایی شد و به انقلابیون پیوست و پس از خاموشی نهضت جنگل مدتی را در خفا به سر برد و روزگارش را به سختی گذراند . وی در سال 1301 با انتشار روزنامه ی « پیام » فعالیت های سیاسی و اجتماعی اش را از نو آغاز کرد . پیش از انتشار این روزنامه وی به تدریس در مدارس رشت می پرداخت و پس از تعطیل شدن پیام سردبیر روزنامه ی طلوع شد که از سال 1302 تا 1304 که توقیف شد ، 69 شماره منتشر کرد . در سال 1306 شمسی به همکاری با هیئت مؤسس جمعیت نشر فرهنگ گیلان پرداخت و با کمک اعضای هیئت ، کتابخانه ملی رشت را بنیان کرد ، وی در دی ماه همین سال به انتشار مجله « فروغ » دست زد اما پس از انتشار شماره ی دوازدهم تعطیل شد . زمانی که علی اکبر داور، وزیر عدلیه وقت، برای تربیت قضات شایسته کلاس های قضائی برگزار کرد ، فخرایی نیز دوره دو ساله کلاس ها را طی کرد و با موفقیت به پایان رساند و بعد از اتمام تحصیلات در سمت های مختلف از جمله ریاست دادگستری استان به خدمت پرداخت و پس از بازنشستگی مشغول به کار وکالت شد . وی وزیر فرهنگ کابینه جنگل بود و خود می گوید ” خدمتگزار فرهنگ بودم از آن جایی که مرحوم جنگلی به آموزش زبان و با سواد شدن فرزندان روستاییان و تعمیم فرهنگ برای همه طبقات علاقه ی فراوان داشت . فلذا مرا که شنیده بود در عالم دانشجویی سختکوش بوده ام مأمور اجراء نیتش کرد و من توانستم با یک بودجه قلیل چند مدرسه ابتدایی در صومعه سرا ، شفت ، فومن ، ماسوله و کسما دایر کنم . “ ابراهیم فخرایی در 16 بهمن 1366 در سن 88 سالگی بدرود حیات گفت و در گورستان بهشت زهرای تهران به خاک سپرده شد . چهار سال بعد در دی ماه 1370 کالبد وی با مراسمی ساده به زادگاهش رشت انتقال یافت و در بقعه سلیمان داراب رشت و در جوار مرقد سردار جنگل به خاک سپرده شد . از وی آثار زیر به جا مانده است : سردار جنگل ( میرزا کوچک خان ) ، گیلان در جنبش مشروطه ، گیلان در گذرگاه زمان ، گیلان در قلمرو شعر و ادب ، گزیده ادبیات گیلکی ، وی مؤلف چند کتاب درسی ، اخلاق و تعلیمات مدنی ، تاریخ و گنجینه ادب است . از وی مقالاتی نیز به چاپ رسیده است . « نقش سرایندگی در رشد شخصیت » که درباره زیبایی گویش گیلکی است و نیز « اشرف الدین حسینی ( نسیم شمال ) » که مسیر او در گیلان نامه به چاپ رسیدند از این جمله اند .