یارمحمد سهامالدوله
یارمحمدخان سهامالدوله بجنوردی ملقب به یارمحمدخان شادلو و سردار مفخم (متولد: ۱۲۰۶ خورشیدی در بجنورد - مرگ: ۲۲ دی ۱۲۸۲ خورشیدی) از ایل شادلو، حاکم نواحی شمال خراسان به مرکزیت بجنورد در دوران سلطنت ناصرالدین شاه قاجار بودهاست.
عمارت سردار مفخم و آینه خانه مفخم از آثار معماری دوران حاکمیت اوست که هماکنون در شمال شرقی شهرستان بجنورد در استان خراسان شمالی به عنوان موزه بازدید میشوند.
سهام الدوله یارمحمدخان شادلو، حاکم بجنورد، به دستور ناصرالدین شاه قاجار مأمور شد که گنبد تازهای در محل تاریخی بش قارداش بسازد. وی بنایی جدید در این محل احداث کرد و پس از مرگ ناصرالدین شاه، آن را به مقبرة خود اختصاص داد که اکنون قبر وی با سنگی مرمرین در وسط آن قرار دارد. محدوده حکومتی سردار استرآباد و گوگلان و نردین ـ اسفراین، جوین، سبزوار، جاجرم و بجنورد را در بر میگرفتهاست.شیخ عبدالکریم کریمی ملقب به آخوند بزرگ که از علمای هم عصر با سردار بودهاست مدتی امور دیوانی و جمعآوری خراج را در بخشهایی از قلمرو حکومت سردار از جمله جوین برعهده داشتهاست. مدتی پس از درگذشت سردار، شیخ عبدالکریم نیز در قریه خلیلآباد جوین درگذشت و در جوار آرامگاه سید حسن غزنوی در آزادوار مدفون شد.
ایل کرد شادلو یکی از ایلات بزرگ کرد است که همزمان با چمش گزک از جنوب قفقاز به آذربایجان و از آنجا به خوار ورامین و بعد به خراسان انتقال یافته است. مرکز اولیه آنها در قفقاز شهرهای دوین و چخور سعد و بوجنگرد و گنجه ایروان و قره باغ بوده که امروزه شهرستان وسیع بجنورد خراسان است که حدود چهار صدو پنجاه روستا را در بر میگیرد. کسروی اشاره میکند که کردهای شادی تیرهای از ایل بزرگ کردان روادی هستند. به گفته ابن اثیر در قرنهای قبل ازاسلام ایلی از کردان به نام روادی در ارمنستان درنزدیکیهای دوین نشیمن داشتند که یکی از بهترین تیره کردان بودند. شدادیان نیز تیرهای از این ایل بودند به همین جهت آنها را روادی خواندهاند. به نوشته ابن خلکان کردان روادی در بیرون شهر دوین پایتخت کهنه ارمنستان نشیمن داشتند شدادیان را هم باید گفت از آنجا برخاستهاند.در اطراف شهرکرد طوایفی از کرد شادلو که به کرد شولو(شولی ) معروف هستند زندگی میکنند که گفته میشود در زمان صفویه به دیار چهارمحال امده اند .در زمان صفویه ولات چهارمحال (لار وکلار ومیزدج وگندمان) مورد توجه خاص پادشاهان صفوی بود.
معروفترین شهریاران خاندان شدادی فضلون نخستین پسر محمد است که چهل هشت سال حکومت راند جنگهای بسیار با ارمنیان و گرجیان و دیگران کرد و بر ارمنستان دست یافته سیصد هزار درم باج بر ارمنستان گذاشت. ایل شادی ایوبی روادی همذانی و شدادی همگی در اصل یکی بودهاند و به مرور زمان تیره تیره شده و هر تیره به نام یکی از بزرگان آن خاندان منسوب شده است. چنانکه یک دسته از آنان که تحت فرمان شادی بن مروان کوتوال قلعه تکریت بودند و بعد به سوریه و مصر رفته و سلسله ایوبی را تشکیل دادند.
برچسبها: یارمحمدخان سهامالدوله بجنوردی, یارمحمدخان شادلو, سردار مفخم, ایل کرد شادلو
