ناصر ملک مطیعی
زمینه فعالیت	بازیگر و کارگردان سینما و تلویزیون
تولد	۱۳۰۹ تهران
مرگ	۵ خرداد ۱۳۹۷ (۸۸ سال)
ملیت	ایرانی
سال‌های فعالیت	۱۳۲۸–۱۳۹۲
فرزندان	شیرین، امیرعلی
مدرک تحصیلی	دیپلم

ناصر ملک‌مطیعی (۱۳۰۹ – ۵ خرداد ۱۳۹۷) کارگردان و بازیگر سینما و تلویزیون ایرانی پیش از انقلاب بود. پس از انقلاب ۱۳۵۷ و تغییر چارچوب‌های حاکم بر سینمای ایران، ملک‌مطیعی، هم چون فردین و بهروز وثوقی، جایی در سینمای پس از انقلاب نداشت و زمینه ادامه فعالیت هنری او فراهم نشد. ملک‌مطیعی، پس از انقلاب و تا زمان مرگش، در مشاغلی همچون قنادی و مشاور املاک فعالیت داشت. او در سال ۱۳۹۲ در فیلم سینمایی نقش نگار ایفای نقش کرد.

زندگی‌نامه

ناصر ملک‌مطیعی دیپلم رشتهٔ تربیت بدنی دانش‌سرای عالی تهران بود و قبل از آن که به سینما راه یابد، در معلم ورزش دبستان‌های تهران بود. او پس از ورود به سینما و کسب محبوبیت، به فعالیت در تئاتر (از ۱۳۳۵) و دوبلهٔ فیلم (از ۱۳۳۸) نیز پرداخت.

فعالیت هنری

فعالیت وی در سینما با بازی در صحنه کوتاهی از فیلم «واریته بهاری» (پرویز خطیبی، ۱۳۲۸) آغاز شد. بازی ملک مطیعی در دومین فیلمش («شکار خانگی» و «علی دریابیگی» ـ ۱۳۳۰) در حد بیان یک جملهٔ کوتاه در صحنهٔ یک میهمانی بود. اما بازی ملک مطیعی در «ولگرد» (مهدی رئیس فیروز، ۱۳۳۱) او را به اوج محبوبیت رساند و برای بازی در آن نخستین دستمزد فعالیت حرفه‌ای خود را گرفت. با موفقیت «ولگرد» بلافاصله در فیلم‌های «گرداب» (حسن خردمند، ۱۳۳۲) ـ که نخستین فیلم رنگی سینمای ایران بود ـ و سپس در فیلم «غفلت» (علی کسمایی، ۱۳۳۲) بازی کرد. ملک مطیعی پس از بازی در «غفلت»، از «پارس فیلم» به «دیانا فیلم» رفت، تا در ازای بازی در دو فیلم در سال، ماهانه هزار تومان دستمزد دریافت کند، اما پس از ایفای نقش در «چهارراه حوادث» (ساموئل خاچیکیان، ۱۳۳۳) که متفاوت از سایر نقش‌های او بود، به خدمت نظام احضار شد. او پس از بازگشت، در فیلم «اتهام» (شاپور یاسمی، ۱۳۳۵) بازی کرد. ملک‌مطیعی در فاصلهٔ سال‌های (۴۰–۱۳۳۶) در فیلم‌های: «بازگشت به زندگی» (عطاالله زاهد، ۱۳۳۶)، «عروس فراری» (اسماعیل کوشان، ۱۳۳۷)، «طلسم شکسته» (سیامک یاسمی، ۱۳۳۷)، «دشمن زن» (پرویز خطیبی، ۱۳۳۷)، «دوقلوها» (سیامک یاسمی، ۱۳۳۸)، «اول هیکل» (سیامک یاسمی، ۱۳۳۹)، عمو نوروز (سیامک یاسمی، ۱۳۴۰)، آرامش قبل از طوفان (خسرو پرویزی، ۱۳۴۰)، عسل تلخ (حسین مدنی، ۱۳۴۰)، سایهٔ سرنوشت (اسماعیل کوشان، ۱۳۴۰) و آس و پاس (سیامک یاسمی، ۱۳۴۰) بازی کرد. پس از دههٔ ۴۰ شمسی، با حضور محمدعلی فردین به عنوان «جوان اول» فیلم‌ها، به تدریج از محبوبیت او کاسته شد.

ملک‌مطیعی از سال ۱۳۴۱ با پوشیدن لباس جاهل‌ها و کلاه مخملی‌ها، که پیش از او عباس مصدق و مجید محسنی به تن کرده بودند، در نقش‌هایی ظاهر شد که فردین جز دو بار در فیلم‌های: «زن‌ها فرشته‌اند» (اسماعیل پورسعید، ۱۳۴۲) و «ایوب» (فریدون ژورک، ۱۳۵۰) حاضر به پوشیدن آن لباس‌ها و ایفای آن نقش‌ها نشد. ملک مطیعی در فیلم‌های: «کلاه مخملی» (اسماعیل کوشان، ۱۳۴۱)، «با معرفت‌ها» (حسین مدنی، ۱۳۴۲)، «مردها و جاده‌ها» (ناصر ملک‌مطیعی، ۱۳۴۲)، «ابرام در پاریس» (اسماعیل کوشان، ۱۳۴۳)، «سالار مردان» (نظام فاطمی، ۱۳۴۷) و «مردان روزگار» (مازیار پرتو، ۱۳۴۸) با کت و شلوار مشکی، پیراهن سفید و کفش چرمی نوک تیز، کلاه مخملی و دستمال ابریشم یزدی و تسبیح شاه مقصود، اگرچه مصداق زنده‌ای از نمونه اجتماعی سنخ «جاهل» نبود، اما مجموعهٔ اجرای نقش، به‌ویژه حرکات دست‌ها و بالا انداختن ابرو، تکیه کلام‌ها و نقل‌هایش، عامهٔ بینندگان را مجذوب خود کرد.

ملک مطیعی تا قبل از قیصر (مسعود کیمیایی، ۱۳۴۸) و ایفای نقش «داش فرمان» با کلاه مخملی، در نقش‌های دیگری همچون مرد روستایی (عروس دهکده)، افسر نیروی دریایی (پاسداران دریا)، شاه عباس کبیر (حسین کرد)، رئیس دزدها (هاشم خان)، پزشک (فرار از حقیقت) و مانند این‌ها نیز ظاهر می‌شد؛ اما پس از موفقیت فیلم «قیصر» ـ که نقش کوتاهی هم در آن داشت ـ یکسر به ایفای نقش‌های کلاه مخملی دعوت شد. «علی بی غم» (عباس کسایی، ۱۳۴۹)، «رقاصهٔ شهر» (شاپور قریب، ۱۳۴۹)، «طوقی» (علی حاتمی، ۱۳۴۹)، «مرید حق» (نظام فاطمی، ۱۳۴۹)، «سه قاب» (زکریا هاشمی، ۱۳۵۰) و «کاکو» (شاپور قریب، ۱۳۵۰) شماری از این فیلم‌ها است. «مرد»، «غلام ژاندارم»، «نقره داغ»، «ابرمرد»، «قلندر»، «آقا مهدی وارد می‌شود»، «دشمن»، «صلات ظهر» از جمله آثار تحسین‌برانگیز وی محسوب می‌شود. ملک مطیعی اگرچه در فیلم‌های بعدی‌اش کوشید تا از کاراکتر جاهلی فاصله بگیرد، اما تلاش او همواره توأم با توفیق نبود. او در فیلم «بت» (به کارگردانی ایرج قادری، ۱۳۵۵) در نقش یک استوار ژاندارمری ظاهر شد.

کارگردان فیلم (ایرج قادری) نقل کرده‌است:

مشکل می‌شود با بازیگری جا افتاده طرف شد. من سعی می‌کردم حرکت ابرو را از ملک مطیعی بگیرم، می‌دیدم این بار غبغب می‌گیرد. مواظب غبغبش بودم، دستش حرکت اضافی می‌کرد. خب تا چه اندازه می‌توان مواظب بود؟ این است که در بت، ناصر همانی است که بوده است . 

بعد از انقلاب

 

احضار هنرمندان نامدار سینما ایران به دادگاه انقلاب در سال ۱۳۵۸

 

ناصر ملک‌مطیعی در تهران، ۱۳۹۲

 

ناصر ملک‌مطیعی در میان پرویز پرستویی و علی نصیریان

ملک مطیعی، دوران پس از انقلاب را دوران سختی توصیف کرده‌است. زیرا دچار انزوا و تنهایی و از طرفی، عشق و علاقه مفرطی که به فیلم و سینما داشت، قابل تحقق نبود و امکان کار هنری برای وی مهیا نبود. پس از مدتی، به دعوت عوامل تولید برزخی‌ها، نقش مثبت و کوتاهی را بازی می‌کند. با این وجود، نام وی در زمان تیتراژ پایانی فیلم به نمایش درنیامد و روزنامه‌ها نیز خبری در خصوص حضور مجدد وی، منتشر نکردند که این موضوع، موجب دلسردی مفرط وی شد. وی شرح آن روزگار خود را اینگونه توصیف می‌کند:«کسی از دوستان من هم نمانده بود. بهروز که به خارج رفت، فردین هم مدتی تقلا کرد تا بتواند کار کند، ایرج قادری هم خواست که کار کند و کار کرد؛ ولی من از کسی تقاضای کار نکردم و خودم را کنار کشیدم.»

ناصر ملک‌مطیعی پس از ۳۵ سال دوری از سینمای ایران، بالاخره در فیلم نقش نگار ساخته علی عطشانی بازی کرد.

جوایز

• برنده جایزه مجسمه سپاس بهترین بازیگر نقش اول مرد در چهارمین دوره در سال ۱۳۵۰ برای بازی در فیلم سه قاپ.
• برنده جایزه مجسمه سپاس بهترین بازیگر نقش اول مرد در سومین دوره در سال ۱۳۴۹ برای بازی در فیلم رقاصه شهر.

درگذشت

وی در ۵ خرداد سال ۱۳۹۷ در سن ۸۸ سالگی درگذشت.

فیلم‌شناسی

مجموعهٔ تلویزیونی

ناصر ملک مطیعی در گذشت :

ناصر ملک مطیعی بازیگر پیشکسوت سینمای ایران ساعتی پیش پس از مدتها تحمل رنج بیماری در هشتاد و هشت سالگی دارفانی را وداع گفت.

به گزارش تابناک، ناصر ملک مطیعی و طی هفته گذشته به دلیل نارسایی کلیه و تنگی نفس در بیمارستان بستری شده بود، بدرود حیات گفت. ملک‌مطیعی  متولد ۱۳۰۹ در خیابان بهارستان تهران بود. او دیپلم رشتهٔ تربیت بدنی از دانش‌سرای عالی تهران را داشت و قبل از اینکه به سینما راه پیدا کند، معلم ورزش دبستان‌های تهران بود. ملک مطیعی پس از ورود به سینما در سال 1328 و کسب محبوبیت، به فعالیت در تئاتر (از ۱۳۳۵) و دوبلهٔ فیلم (۱۳۳۸) نیز پرداخت.

او 99 فیلم سینمایی را در کارنامه کاری خود داشت که 97 فیلم قبل از انقلاب ساخته شده بود. ملک مطیعی، دوران پس از انقلاب را دوران سختی توصیف کرده‌است، زیرا دچار انزوا و تنهایی و از طرفی، عشق و علاقه مفرطی که به فیلم و سینما داشت، قابل تحقق نبود و امکان کار هنری برای او مهیا نبود. پس از مدتی، به دعوت عوامل تولید «برزخی‌ها» محصول سال 1362، نقش مثبت و کوتاهی را بازی می‌کند. با این وجود، نام او در تیتراژ پایانی فیلم به نمایش درنیامد و روزنامه‌ها نیز خبری در خصوص حضور مجدد وی، منتشر نکردند که این موضوع، موجب دلسردی مفرطش شد اما او ایران را ترک نکرد.

او در ادامه مجوز فعالیت برای سه دهه دریافت نکرد و همچون بسیاری از دیگر بازیگران سینما از این عرصه دور شد و به شغل‌هایی همچون قنادی و مشاوره املاک روی آورد. دومین فیلمی که پس از انقلاب با بازی او به روی پرده نقره‌ای رفت، «نقش نگار» نام داشت که در سال 92 به کارگردانی علی عطشانی اکران شد. او در سال‌های دور در سینما نقش جوان عاشق پیشه‌ای را بازی می‌کرد که چرخ روزگار، تلاش او برای رسیدن به آرزوهایش را بر باد می‌دهد و به واسطه میزان مخاطبی که جذب می‌کرد، یکی از گران‌ترین دستمزدها را در دوران پرکاری‌اش به خود اختصاص داده بود.

آنچه باعث شد ملک مطیعی به اوج شهرت برسد، بازی در فیلم قیصر ساخته مسعود کیمیایی است. پرویز دوایی، منتقد سینمایی، در بارۀ بازی او در قیصر می‌نویسد: «بازی کوبنده و منقلب‌کننده و گرم و گدازان او لحظاتی را که وی در فیلم ظاهر می‌شود، از شور و حال سرشار می‌کند. بازی او فوق‌العاده است؛ دقیقأ متناسب با لحظه و ریتم لحظه‌ها عکس‌العملی را نشان می‌دهد که لازم است. بی هیچ فشار و تأکید و اغراقی لحظۀ ورود حماسی او به درام، موی را بر بدن راست می‌کند.»

ایفای نقش امیرکبیر در سریال «سلطان صاحبقران» ساخته علی حاتمی در سال ۱۳۵۴ از نقش‌های به یادماندنی ملک‌مطیعی بود. او برخلاف بسیاری از بازیگران پیش از انقلاب حاضر به بازی در نقش‌های مستهجن در آن دوران اوج گیری فیلم‌فارسی نشد و همواره این خطوط قرمز را برای خود حفظ کرد.

یکی از قسمت‌های برنامه «دورهمی» شبکه نسیم و برنامه «من و شما» شبکه شما که چندی پیش با حضور او ضبط شده بود، به دلایل نامشخصی پخش نشد و حواشی زیادی را در پی داشت که موجب گلایه ملک مطیعی از مسئولین تلویزیون و واکنش‌های بسیاری از سوی هنرمندان و مردم شد.

او در مصاحبه‌ای در سال ۹۰ گفته بود: «من مال این مملکت هستم کجا بروم؟ درو دیوارها وکوچه های این مملکت برای من آشنا هستند کجا بروم؟ آدم با خاطراتش زنده است و همه خاطرات من اینجاست. بعضی‌ها قدر اینها را نمی‌دانند. غربت پدر آدم را در می‌آورد .ممکن است یک وقت‌هایی مشکلاتی به وجود بیاید اما اینها دلیل نمی‌شود که من ناراحت بشوم.»

سایت تابناک درگذشت این پیشکسوت سینمای ایران را به جامعه هنری کشور، دوستداران سینما و خانواده این هنرمند نامی تسلیت می گوید.